ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ: ΜΝΗΜΗ

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6ο: ΜΝΗΜΗ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ

Οι ψυχολόγοι θεωρούν τη μνήμη μια λειτουργία που περιλαμβάνει 3 στάδια: την κωδικοποίηση, την αποθήκευση και την ανάσυρση. Σήμερα, η επικρατέστερη θεωρία για τη μνήμη είναι η θεωρία μνήμης εργασίας των Baddeley & Hitch.
Υπάρχει η βραχύχρονη μνήμη/μνήμη εργασίας, η οποία μπορεί να αποθηκεύει έναν περιορισμένο αριθμό πληροφοριών και για μικρό χρονικό διάστημα. Το εύρος της πληροφορίας ποικίλλει και μεταβάλλεται ανάλογα με τις προϋπάρχουσες γνώσεις και την ικανότητα κωδικοποίησης των πληροφοριών που έχει αναπτύξει το άτομο. Οι αισθητήριοι καταγραφείς είναι υπεύθυνοι για τη συλλογή ερεθισμάτων και πληροφοριών από το εξωτερικό περιβάλλον, τα οποία αποθηκεύονται στη μνήμη του ατόμου. Υπάρχουν ξεχωριστοί καταγραφείς για κάθε μία από τις έξι αισθήσεις. Οι αισθητήριοι καταγραφείς επιτρέπουν μια αναπαράσταση του ερεθίσματος στη βραχύχρονη μνήμη, καθώς διαρκεί φευγαλέα (μικρό χρονικό διάστημα). Ωστόσο, δεν επιτρέπουν μια λεπτομερέστερη παρατήρηση και καταγραφή των ερεθισμάτων αυτών.
Άρα, η βραχύχρονη μνήμη θεωρείται ως μια προσωρινή αποθήκευση πληροφοριών και ερεθισμάτων. Ωστόσο, τώρα θεωρείται μια πιο πολύπλοκη διαδικασία και λειτουργία που εξυπηρετεί πολλαπλούς σκοπούς της καθημερινότητάς μας και μάλλον στέκεται σε μια ημι-ανεξάρτητη βάση.
Μακρόχρονη μνήμη: Πληροφορίες που συγκρατούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα στη μνήμη μας. Η ικανότητα για μακρόχρονη μνήμη είναι πολύ μεγάλη, ενώ της βραχύχρονης μνήμης είναι μικρότερη. Η κωδικοποίηση πληροφοριών στη μακρόχρονη μνήμη είναι κάποιες φορές αυτόματη, ενώ άλλες φορές αποτέλεσμα μιας επίπονης και επώδυνης διαδικασίας.
Υπάρχουν διάφορα είδη μακρόχρονης μνήμης, όπως: η επεισοδιακή, η σημασιολογική και η διαδικαστική.
i. Επεισοδιακή: Η μνήμη που καταγράφει επεισόδια/γεγονότα, στα οποία το άτομο ήταν παρόν (π.χ. τι έφαγε την προηγουμένη).
ii. Σημασιολογική: Περιλαμβάνει τη γενικότερη αντίληψη και γνώση του κόσμου, χωρίς τη μνήμη ενός συγκεκριμένου γεγονότος (π.χ. Η φάλαινα είναι θηλαστικό ζώο της θάλασσας, Ο βάτραχος είναι αμφίβιο κ.ά.).
iii. Διαδικαστική: Μνήμη όπου αποθηκεύονται πληροφορίες που σχετίζονται με την εκμάθηση συμπεριφορών και την κατάκτηση δεξιοτήτων (π.χ. να μάθουμε μαθηματικές πράξεις, να μάθουμε ένα άθλημα, η εκμάθηση της οδήγησης, εκμάθηση μιας κατασκευής κ.ά.).
⦁ Έκδηλη μνήμη: Διαδικασίες και πληροφορίες που οι άνθρωποι πρέπει να θυμούνται, άρα προσπαθούν να τις αποθηκεύσουν στη μνήμη τους.
⦁ Άδηλη μνήμη: Η ακούσια ανάμνηση κάποιων πληροφοριών/ερεθισμάτων.
Μοντέλα Οργάνωσης Πληροφοριών
Σημασιολογικά δίκτυα: Οι έννοιες αναπαρίστανται και οργανώνονται σε ένα πυκνό δίκτυο συνδέσεων. Οι πληροφορίες ανασύρονται από τη μνήμη μέσα από την εξαπλούμενη ενεργοποίηση, δηλαδή κάθε φορά που ανασύρεται μια μνήμη/πληροφορία, αυτή ενεργοποιεί όλο το νευρωνικό δίκτυο και διασχίζει όλα τα μονοπάτια του.
Παράλληλα κατανεμημένα διαδικαστικά δίκτυα ή συνδετιστικά μοντέλα: Προσφέρουν έναν τρόπο εξήγησης του πώς οι σημασιολογικές και επεισοδιακές πληροφορίες συνδέονται και δημιουργούν εποικοδομητικές μνήμες.
Οι μνημονικές στρατηγικές χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους ώστε να ομαδοποιήσουν τα διάφορα στοιχεία και να τα κωδικοποιήσουν στη μνήμη τους, ώστε να μπορούν να τα θυμούνται και να τα ανασύρουν από τη μνήμη τους σε βάθος χρόνου.
⦁ Μέθοδος των θέσεων: Συνδέουμε τα αντικείμενα με τις θέσεις όπου βρίσκονται.
⦁ Σύνδεση των πληροφοριών με λέξεις-κλειδιά (μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στην εκμάθηση ξένων γλωσσών)
Πολλές περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται στις μνημονικές διεργασίες.