Αγγελική Βαρελλά, Καλημέρα, Ελπίδα Όταν η λογοτεχνία μπορεί να μας διδάξει ιστορία! Κριτική της Αθηνάς Ν. Μαλαπάνη

Αγγελική Βαρελλά, Καλημέρα, Ελπίδα

Όταν η λογοτεχνία μπορεί να μας διδάξει ιστορία!

Κριτική της Αθηνάς Ν. Μαλαπάνη

            Η Αλεξανδριανή και η Ελπίδα είναι συμμαθήτριες στο Διδασκαλείο του Αρσακείου και μεταξύ τους αναπτύσσεται μια βαθιά και ζεστή φιλία. Ζουν στο μακρινό 1892 και επιδιώκουν να γίνουν δασκάλες για να μεταλαμπαδεύσουν τα ιδανικά του ελληνισμού σε μία εποχή που το ουσιαστικά νεοσύστατο νεοελληνικό κράτος προσπαθεί να διαμορφώσει την ταυτότητά του, να αναπτυχθεί και να εξελιχθεί. Μέσα στις συγκλονιστικές μεταβολές του κοινωνικοπολιτικού πλαισίου που βιώνουν ανήκει και η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων, ένα μεγαλειώδες γεγονός που τις συναρπάζει. Θα υπάρχει όμως ένα ευτυχές τέλος σε αυτήν τη φιλία, σε αυτήν την ιστορία; Ή μήπως το τέλος είναι απροσδόκητο και αμείλικτο;

            Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που γράφτηκε τη δεκαετία του ’90, αλλά αναφέρεται σε μία ακόμα παλαιότερη εποχή, 1892-1896 οπότε και αναβιώσαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ελλάδα, στην Αθήνα. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί ως επί το πλείστον την τριτοπρόσωπη αφήγηση για να προβάλει τόσο την εξέλιξη της πλοκής όσο και τις ενδόμυχες σκέψεις, τα συναισθήματα και εσωτερικά κίνητρα των ηρώων. Επιπλέον, στα απαιτούμενα σημεία χρησιμοποιείται η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, καθώς κάθε ένας λογοτεχνικός ήρωας και ειδικά τα δύο κορίτσια (Αλεξανδριανή και Ελπίδα) εκφράζουν άμεσα όλα όσα σκέφτονται και αισθάνονται, όλα όσα τις ανησυχούν ή τις ενθουσιάζουν. Έτσι, το μυθιστόρημα προβάλλει με ανάγλυφο τρόπο τις εφηβικές και νεανικές ανησυχίες, σκέψεις, προβληματισμούς, αλλά και στόχους, ιδανικά, όνειρα και σκοπούς. Η τεχνική του διαλόγου επίσης προσδίδει αμεσότητα και παραστατικότητα στο κείμενο. Τέλος, η ανταλλαγή επιστολών ανάμεσα στα δύο κορίτσια αποτελεί εγκιβωτισμό ενός ακόμα λογοτεχνικού είδους (της επιστολής) που αναδεικνύει καλύτερα και πληρέστερα τον εσωτερικό κόσμο των ηρωίδων.

Εκπαιδευτικές προτάσεις

            Το μυθιστόρημα αυτό προσφέρεται πρώτα από όλα για ανάλυση και διερεύνηση του ιστορικού πλαισίου της εποχής στην οποία τοποθετείται. Έτσι, οι μαθητές και οι μαθήτριες θα μάθουν το ιστορικό και κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο τη αναβίωσης των Ολυμπιακών αγώνων και τη συμβολή του Πιερ ντε Κουμπερντάν. Η διαδικτυακή έρευνα και ένα σχετικό project μπορεί να διευρύνει τις γνώσεις των παιδιών για τον θεσμό των Ολυμπιακών αγώνων. Μία πολύ ωραία άσκηση αποτελεί και η ψυχογραφία των δύο ηρωίδων – φίλων ώστε να κατανοήσουν οι αναγνώστες – μαθητές/τριες την εξέλιξη των συναισθημάτων τους και την ωρίμανσή τους. Στο βιβλίο αυτό, καταγράφεται και ο Ύμνος των Ολυμπιακών αγώνων, ένα ποιητικό κείμενο του Κωστή Παλαμά, το οποίο επίσης μπορεί να αναλυθεί και κατά συνέπεια, τα παιδιά να διερευνήσουν και να αποκομίσουν γνώσεις και σχετικά με τον ποιητή αυτόν.

            Ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα που μπορεί να διδάξει πολλά στα παιδιά τόσο για τον θεσμό των Ολυμπιακών αγώνων όσο και για τις ανθρωπιστικές αξίες, τη φιλία, την αγάπη, ακόμη και τον έρωτα!