ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2024 (ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ), ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ 2024

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Θέμα Α

Α1. Να αποδώσετε συνοπτικά σε μία παράγραφο 60-70 λέξεων τα οφέλη του «ταξιδεύειν» σε ατομικό επίπεδο, όπως παρουσιάζονται στο απόσπασμα του Κειμένου 1: «Πολύτιμες και ανεξίτηλες…νέων τρόπων ζωής και σκέψης».

Το θέμα του κειμένου είναι τα οφέλη των ταξιδιών στη ζωή των σύγχρονων ανθρώπων. Αρχικά, η συγγραφέας αναφέρει ότι τα ταξίδια συντελούν στην ψυχοσωματική ολοκλήρωση του ατόμου, προσφέροντας τόσο ψυχικά όσο και σωματικά οφέλη, διευρύνοντας τους πνευματικούς ορίζοντές του. Υποστηρίζει ότι οι απαιτητικοί ρυθμοί της καθημερινότητας μπορούν να θεωρήσουν τα ταξίδια ως μέσο διαφυγής από τη ρουτίνα. Έτσι, τα ταξίδια αποτελούν έναν τρόπο αναζωογόνησης της ενέργειας των σύγχρονων ανθρώπων. Τέλος, η συναναστροφή με διαφορετικές εθνότητες και κουλτούρες «θεραπεύει» τον ρατσισμό. Άρα, τα ταξίδια συντελούν στην ψυχοπνευματική ολοκλήρωση και τη χαλάρωση του ανθρώπου.   

Θέμα Β

Β1. Να γράψετε στο τετράδιό σας δίπλα στον αριθμό της Στήλης Α το γράμμα από τη Στήλη Β που αντιστοιχεί στην ορθή απάντηση, με βάση το περιεχόμενο του Κειμένου 1 (χωρίς αναφορά σε χωρία του κειμένου):

1.β

2.β

3.α

4.α

5.γ

Β2. α. Ποια είναι η πρόθεση της συντάκτριας στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 «Πολύτιμες…ένα απλό ταξίδι» (μονάδες 2) και πώς ο τρόπος με τον οποίο την αναπτύσσει, εξυπηρετεί την πρόθεσή της αυτή; (μονάδες 3)

Η δεύτερη παράγραφος του κειμένου 1 αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης («Κι αυτό, γιατί τα ταξίδια έχουν»). Η συντάκτρια του κειμένου χρησιμοποιεί αυτόν τον τρόπο ανάπτυξης παραγράφου για να αποδείξει τους λόγους για τους οποίους τα ταξίδια είναι σημαντικά, πολύτιμα και χρήσιμα για τον σύγχρονο άνθρωπο, καθώς συντελούν στην ψυχοκοινωνική μας αυτοπραγμάτωση και στη διεύρυνση των πνευματικών μας οριζόντων.

β. έτσι ώστε (1η παράγραφος), Αν και (1η παράγραφος), ή (3η παράγραφος), καθώς και (5η παράγραφος), Συμπερασματικά (7η παράγραφος). Να εξηγήσετε τι δηλώνουν οι παραπάνω διαρθρωτικές λέξεις (μονάδες 5).

έτσι ώστε (1η παράγραφος): συμπέρασμα - αποτέλεσμα

Αν και (1η παράγραφος): εναντίωση

ή (3η παράγραφος): διάζευξη

καθώς και (5η παράγραφος): προσθήκη

Συμπερασματικά (7η παράγραφος): συμπέρασμα

Β3. Βασικό γνώρισμα του Κειμένου 2 είναι ο βιωματικός του χαρακτήρας. Να αναφέρετε δύο (2) χαρακτηριστικά που επιβεβαιώνουν αυτό τον χαρακτηρισμό (μονάδες 4) και να αιτιολογήσετε τις επιλογές σας (μονάδες 4) παραθέτοντας και τα αντίστοιχα χωρία (μονάδες 2).

Το λογοτεχνικό χωρίο του Νίκου Καζαντζάκη έχει έντονο αυτοβιογραφικό και προσωπικό χαρακτήρα. Η χρήση του α’ ενικού και πληθυντικού προσώπου, ο λεγόμενος συμπεριληπτικός πληθυντικός, προσδίδουν προσωπικό και βιωματικό χαρακτήρα στο κείμενο (π.χ. «μπαίνουμε, φτάσαμε, πηγαίνω»). Επιπλέον, η περιγραφή οπτικών εικόνων αποδεικνύει τον προσωπικό και βιωματικό χαρακτήρα του κειμένου δημιουργώντας ταυτόχρονα και μια υποβλητική ατμόσφαιρα («Όλη αυτή η δυτική όχθη…ψυχή τους»).

Θέμα Γ

Γ1. Πώς λειτουργεί το ταξίδι, κατά τη γνώμη σας, για το ποιητικό υποκείμενο στο Κείμενο 3; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας αξιοποιώντας τρεις (3) διαφορετικούς κειμενικούς δείκτες. Πώς θα αντιδρούσατε εσείς, αν βρισκόσαστε σε ανάλογη συναισθηματική κατάσταση; (150-200 λέξεις)

Το ποιητικό υποκείμενο λαχταρά να κάνει ένα ταξίδι μοναχικό, χωρίς να έχει συναντήσεις με άλλους ανθρώπους ούτε έντονες κοινωνικές επαφές, όπως δηλώνεται μέσα από τη μεταφορά «πάντα να μπλέκω με κόσμο βουβό και τυφλό» (στρ. 2 και «Να νιώθω τριγύρω πλατιά ερημιά, κλεισμένα τα σπίτια, τα τζάκια σβησμένα, ψηλά να μη φέγγει αστέρι κανένα, και κάτου γυναίκα καμιά», στρ. 3). Η ανάγκη για αυτήν την εσωστρέφεια πηγάζει από μία δύσκολη συναισθηματική και ψυχική κατάσταση στην οποία βρίσκεται, όπως μαρτυρούν οι μεταφορές «μου σφίγγει ο καημός (…) τον λαιμό» και «μες στην καρδιά με δαγκώνει», αλλά και οι παρομοιώσεις «σα θηλιά» και «σα φίδι» (στρ. 1). Ο στίχος της τρίτης στροφής «και κάτου γυναίκα καμιά» ενδεχομένως να μαρτυρά την ερωτική απογοήτευση του ποιητικού υποκειμένου και γι’ αυτό να νιώθει έντονη την ανάγκη της απομόνωσης.

Η ερωτική απογοήτευση αποτελεί ένα σύνηθες στοιχείο στη ζωή πολλών ανθρώπων και ειδικά, νεαρής ηλικίας. Πρόκειται για μία εμπειρία ενηλικίωσης που μπορεί να μας πονέσει, αλλά ταυτόχρονα συντελεί στην ωρίμανσή μας και στην καλύτερη αντίληψη του εαυτού μας. Προσωπικά, η ερωτική απογοήτευση, αλλά και οποιοδήποτε άλλο προσωπικό, ψυχολογικό πρόβλημα θεωρεί ότι καλό θα ήταν να αντιμετωπίζεται με απομόνωση και εσωστρέφεια ώστε να συλλογιστούμε τα συναισθήματά μας και να κατανοήσουμε καλύτερα τις ανάγκες, αλλά και τα λάθη μας. Ωστόσο, δεν πρέπει να αφήνουμε την εσωστρέφεια να μας καταβάλει, αλλά να βρούμε κάποια στιγμή την ψυχική δύναμη και το σθένος να ξαναβγούμε στην επιφάνεια, να επαναπροσδιορίσουμε τη ζωή μας και να συνεχίσουμε την κοινωνικοποίησή μας.

Θέμα Δ

Δ1. Στο Κείμενο 1 διατυπώνεται η θέση ότι τα ταξίδια αποτελούν «τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο ψυχικής εκτόνωσης και αναζωογόνησης του κάθε ανθρώπου».

α) Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την παραπάνω θέση της συντάκτριας και γιατί;

β) Εσείς, ποιους τρόπους επιλέγετε, για να αναζητήσετε την προσωπική σας ηρεμία και ισορροπία και για ποιους λόγους κάνετε αυτές τις επιλογές; Αξιοποιώντας δημιουργικά τα Κείμενα 1 και 2 να παρουσιάσετε τις απόψεις σας σε άρθρο 350-400 λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.

Ταξίδια και ψυχική ευημερία

            Η αναζήτηση της προσωπικής ψυχικής ευημερίας και γαλήνης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Σε μία πολύπλοκη κοινωνία με πολλές απαιτήσεις και έντονους ρυθμούς καθημερινότητας, ο σημερινός άνθρωπος προσπαθεί να ισορροπήσει και να βρει τρόπους ευεξίας και ηρεμίας. Τα ταξίδια, αλλά και πολλές άλλες δραστηριότητες, αποτελούν ένα σημαντικό μέσο διαμόρφωσης θετικής ψυχολογίας της πλειονότητας των ανθρώπων. Ωστόσο, ποιοι άλλοι τρόποι θα μπορούσαν να θεωρηθούν αποτελεσματικοί για την επίτευξη της ανθρώπινης ισορροπίας;

            Τα ταξίδια αποτελούν ένα σημαντικό μέσο για την ψυχοπνευματική αυτοπραγμάτωση του ατόμου. Μέσα από τα ταξίδια, εντός και εκτός της χώρας του, ο κάθε άνθρωπος μαθαίνει καινούργια πράγματα, όπως ήθη, έθιμα και παραδόσεις, με αποτέλεσμα να αντιλαμβάνεται καλύτερα τόσο τη δική του κουλτούρα όσο και τον πολιτισμό και τη νοοτροπία άλλων λαών. Έτσι, αντιλαμβάνεται τη θέση του μέσα στον κόσμο. Επιπλέον, τα ταξίδια σε άλλες χώρες συντελούν στην επαφή με διαφορετικούς ανθρώπους, με απόρροια την κατανόηση της διαφορετικότητας και την «ίαση» του ρατσισμού και του σοβινισμού. Μάλιστα, πολλοί ταξιδιώτες βρίσκουν ευκαιρία να εξασκήσουν μία ξένη γλώσσα, με αποτέλεσμα τη βελτίωση ή ακόμη και την τελειοποίηση των γλωσσικών δεξιοτήτων του. Επιπροσθέτως, η βιωματική γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού κάθε λαού μέσα από τα ταξίδια και τις ξεναγήσεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους συντελεί στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων του. Λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη ότι υπάρχουν ποικίλα είδη τουρισμού, όπως ο ιαματικός ή ο εκκλησιαστικός ή ο περιβαλλοντικός τουρισμός, καθίσταται κατανοητό ότι οι ευκαιρίες για ταξίδια είναι ποικίλες και κατά συνέπεια, μπορούν να καλλιεργήσουν το άτομο ποικιλοτρόπως. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι τα ταξίδια αναζωογονούν την ενέργεια και την ψυχική διάθεση του σύγχρονου ανθρώπου και αποτελούν ένα μέσο βελτίωσης της ψυχικής του υγείας και ισορροπίας συντελώντας στην αυτοβελτίωση και προσωπική εξέλιξη.

            Πέρα από τα ταξίδια, οι σημερινοί άνθρωποι και ειδικά οι νέοι, έχουν διαμορφώσει διάφορες δραστηριότητες και τεχνικές για την εξασφάλιση και διασφάλιση της προσωπικής τους εσωτερικής ισορροπίας και γαλήνης. Για παράδειγμα, η επαφή με τις τέχνες, όπως η μουσική, η ζωγραφική, η αγγειοπλαστική, αποτελεί μία εξαιρετική δραστηριότητα που συντελεί τόσο στην ψυχική ισορροπία όσο και στη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων του ατόμου. Μάλιστα, οι τέχνες μπορούν να συντελέσουν και στην καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης του ανθρώπου. Επιπροσθέτως, η φιλαναγνωσία, δηλαδή η ανάγνωση και η ενασχόληση με τη λογοτεχνία (πεζογραφία, αλλά και ποίηση) αποτελεί μία ακόμη ενασχόληση που συντελεί στην εποικοδομητική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, αλλά και στην κατάκτηση της εσωτερικής του γαλήνης. Η επαφή με τη φύση αποτελεί επίσης ένα ακόμη μέσο ψυχικής ευεξίας και χαλάρωσης. Ο σύγχρονος άνθρωπος της μεγαλούπολης δεν έχει πολλές ευκαιρίες επαφής με τον φυσικό κόσμο κι έτσι, η άμεση επίδραση του φυσικού κόσμου στην ανθρώπινη ψυχολογία αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό μέσο για την ψυχική ευεξία. Τέλος, η κοινωνικοποίηση και ο δημοκρατικός διάλογος για διάφορα ζητήματα αποτελεί ένα ακόμη μέσο ψυχικής ισορροπίας του ατόμου, καθώς η υπερβολική μοναξιά και η εσωστρέφεια μπορούν να προκαλέσουν ψυχολογικά προβλήματα, ενώ δεν συντελούν ούτε στην καλλιέργεια της συνεργασίας, της επικοινωνίας και άλλων κοινωνικών δεξιοτήτων.

            Όπως γίνεται λοιπόν αντιληπτό, τα ταξίδια, αλλά και πολλά άλλα πράγματα μπορούν να συντελέσουν στην εσωτερική ισορροπία και γαλήνη, αλλά και την προσωπική ευεξία του ατόμου, ειδικά αυτών νεαρής ηλικίας. Επομένως, όλοι οι φορείς κοινωνικοποίησης και παιδείας και πρωτίστως, το σχολείο και η οικογένεια, οφείλουν να συντελέσουν στην εκπαίδευση των ανθρώπων και ειδικά των νέων στην εύρεση και καλλιέργεια δραστηριοτήτων που θα οδηγήσουν στην αυτοβελτίωση και την προσωπική εξέλιξη καθενός από εμάς.

Εναλλακτική λύση -  Κείμενο από το ChatGPT

Ο Ιδανικός Τρόπος Ψυχικής Εκτόνωσης και Αναζωογόνησης

Η ιδέα ότι τα ταξίδια αποτελούν «τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο ψυχικής εκτόνωσης και αναζωογόνησης του κάθε ανθρώπου» είναι μια άποψη που σίγουρα έχει πολλούς υποστηρικτές, αλλά και αρκετούς αμφισβητίες. Προσωπικά, συμφωνώ με την άποψη της συντάκτριας και θα εξηγήσω το γιατί, ενώ παράλληλα θα αναφέρω και άλλους τρόπους που επιλέγω για να αναζητήσω την προσωπική μου ηρεμία και ισορροπία.

Τα ταξίδια παρέχουν μια εξαιρετική ευκαιρία να απομακρυνθούμε από την καθημερινή ρουτίνα και να ανακαλύψουμε νέους τόπους, πολιτισμούς και εμπειρίες. Αυτό μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα για την ψυχική μας υγεία, καθώς μας επιτρέπει να χαλαρώσουμε, να ανανεώσουμε τις σκέψεις μας και να αποκτήσουμε νέες προοπτικές. Οι νέες εικόνες, οι ήχοι και οι γεύσεις διεγείρουν τις αισθήσεις μας και μας βοηθούν να ξεφύγουμε από το άγχος και τη μονοτονία της καθημερινότητας. Έτσι, η ψυχική εκτόνωση και η αναζωογόνηση επιτυγχάνονται με φυσικό τρόπο μέσω των ταξιδιών.

Ωστόσο, δεν είναι ο μόνος τρόπος για να επιτύχουμε ψυχική ηρεμία και ισορροπία. Προσωπικά, εκτός από τα ταξίδια, επιλέγω και άλλες δραστηριότητες για να αναζητήσω την εσωτερική μου γαλήνη. Ένας από τους αγαπημένους μου τρόπους είναι η άσκηση. Η φυσική δραστηριότητα, είτε πρόκειται για τρέξιμο, γιόγκα ή απλά έναν περίπατο στη φύση, έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος και βελτιώνει την ψυχική διάθεση. Η άσκηση απελευθερώνει ενδορφίνες, οι οποίες είναι γνωστές ως «ορμόνες της ευτυχίας», και βοηθά στην ανακούφιση από το άγχος και την κατάθλιψη.

Επιπλέον, η ανάγνωση βιβλίων και η ενασχόληση με την τέχνη είναι άλλοι δύο τρόποι που χρησιμοποιώ για να βρω την ψυχική μου ισορροπία. Η ανάγνωση μας επιτρέπει να ταξιδεύουμε με το μυαλό μας σε διαφορετικούς κόσμους, ενώ η ενασχόληση με την τέχνη μας βοηθά να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας και να απελευθερώσουμε την εσωτερική μας ένταση.

Κλείνοντας, τα ταξίδια είναι σίγουρα ένας εξαιρετικός τρόπος ψυχικής εκτόνωσης και αναζωογόνησης, αλλά δεν είναι ο μοναδικός. Η άσκηση, η ανάγνωση και η τέχνη μπορούν επίσης να προσφέρουν σημαντική βοήθεια στην αναζήτηση της προσωπικής ηρεμίας και ισορροπίας. Κάθε άτομο πρέπει να ανακαλύψει τις δικές του προτιμήσεις και να επιλέξει τους τρόπους που του ταιριάζουν καλύτερα για να επιτύχει την ψυχική ευεξία. Με βάση τα παραπάνω, είναι σαφές ότι η ψυχική εκτόνωση και η αναζωογόνηση είναι πολυδιάστατες έννοιες και μπορούν να επιτευχθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες του κάθε ατόμου.