ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ (ΛΥΚΕΙΟΥ), ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

ΔΙΓΛΩΣΣΙΑ: ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ

Πολλοί γονείς ανησυχούν μήπως η διγλωσσία προκαλεί κάποιου είδους αναπτυξιακού προβλήματος στο παιδί τους (π.χ. δυσκολίες στη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη). Παλιές έρευνες υποστήριζαν ότι η διγλωσσία έχει αρνητικές επιπτώσεις στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού. Τώρα όμως, πιστεύεται το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή η διγλωσσία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη γνωστική ευελιξία και κατά συνέπεια, θα μπορούσε να ενδυναμώσει τη νοημοσύνη.

Σύμφωνα με μελέτες για την ανάπτυξη της δεύτερης γλώσσας σημαντικό ρόλο παίζει η ηλικία εκμάθησης. Όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά μαθαίνει τη δεύτερη γλώσσα. Δεν είναι όμως, μόνο η ποσότητα έκθεσης αλλά και η ποιότητα έκθεσης του παιδιού. Ενώ ένα παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί τη ελληνική γλώσσα σε καθημερινή βάση, αν η ποιότητα των ελληνικών είναι κακή (π.χ. ένας γονιός ή παππούς που μιλάει σπαστά ελληνικά) τότε το πιθανότερο είναι και η ποιότητα της ελληνικής γλώσσας που μιλά ένα παιδί να είναι κακή.

Όταν ένα παιδί μαθαίνει δύο γλώσσες, συνήθως ακολουθεί τα στάδια τυπικής ανάπτυξης λόγου, παράγει τις πρώτες λέξεις σε ηλικία 1 έτους, παράγει φράσεις σε ηλικία 2 ετών κλπ. Δηλαδή δεν παρουσιάζει μεγάλη απόκλιση από την ανάπτυξη των παιδιών που μαθαίνουν μία γλώσσα. Είναι επίσης σε θέση να μαθαίνει νέες λέξεις πιο εύκολα.

Αν το παιδί παρουσιάζει διαταραχή στο λόγο, στην επικοινωνία ή στην ομιλία του, αυτή θα εκδηλωθεί και στις δύο γλώσσες. Σε αυτή την περίπτωση, καλό θα ήταν να αποφεύγεται η εκμάθηση δύο γλωσσών και να γίνεται χρήση της μίας μόνο γλώσσας και συγκεκριμένα αυτής που οι γονείς χειρίζονται καλύτερα.

Γενικότερα, οι γονείς πρέπει να αντιμετωπίζουν την εκμάθηση των δύο γλωσσών ως μια φυσιολογική διαδικασία. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία πειραματίζονται, κάνουν λάθη και μαθαίνουν από αυτά και είναι σαν «σφουγγαράκια» που απορροφούν πληροφορίες. Η χρήση δύο γλωσσών, μπορεί να τους φαίνεται μία πολύ φυσιολογική διαδικασία και ταυτόχρονα μία διασκεδαστική και ευχάριστη εμπειρία, όταν όμως γίνεται κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να αντικαταστήσετε τις υπογραμμισμένες φράσεις με δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές.

• Η κυρία Κατερίνα Χάλκου άρχισε πριν δύο χρόνια μαθήματα ρωσικών.

• Η κυρία Αλεξία Μπούκα παρατηρεί εφέτος αύξηση του ενδιαφέροντος για τα σουηδικά.

• Από πολλούς εκφράζεται φόβος αλλοίωσης της ελληνικής γλώσσας.

• Φρόντισαν την εξασφάλιση των αναγκαίων για τη θεατρική παράσταση.

• Τα μεγάφωνα ανακοίνωσαν την αναχώρηση του αεροπλάνου σε λίγα λεπτά.

• Η μητέρα της θέλει οπωσδήποτε τη δουλειά, γιατί έχει αυξημένα οικογενειακά έξοδα.

• Ανακοινώθηκε η βράβευση από τον Δήμαρχο των μαθητών που εισήχθησαν σε Ανώτατες Σχολές.

• Ζήτησαν την εξαίρεσή τους από τις εξετάσεις.

• Φοβούνταν την έλλειψη του νερού.

2. Στα παραδείγματα που ακολουθούν η λέξη γλώσσα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία. Τι σημαίνει σε κάθε περίπτωση;

• Να σου φτιάξει γλώσσα πλακί, να γλείφεις τα δάχτυλά σου!

• Μου έβγαλε και γλώσσα από πάνω!

• Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου.

• Έχω μια γλώσσα τσαρούχι από τη χθεσινή καπνίλα στο κλαμπ!

• Γλώσσα δε βάζει μέσα! Έγινε το κεφάλι μου καζάνι!

3. «Κοινωνιοψυχολόγοι που προσπάθησαν να αποκρυπτογραφήσουν αυτόν τον επικοινωνιακό κυβερνοχώρο ανακάλυψαν ότι τα γραπτά μηνύματα των κινητών είναι πολύ πιο εύγλωττα από ό,τι νομίζουμε και χαρακτηρίζουν τους κατόχους τους:» : Αφού μελετήσετε το παραπάνω απόσπασμα:

α. να το χωρίσετε σε προτάσεις

β. να διακρίνετε τις κύριες από τις δευτερεύουσες

γ. να χαρακτηρίσετε τη σύνδεση με τις παραπάνω λέξεις (παρατακτική – υποτακτική)

δ. να χαρακτηρίσετε μια δευτερεύουσα ονοματική πρόταση (πλήρης χαρακτηρισμός)

4. Να βρείτε τις ονοματικές προτάσεις στις ακόλουθες περιόδους και να τις χαρακτηρίσετε πλήρως:

• Πολλοί γονείς ανησυχούν μήπως η διγλωσσία προκαλεί κάποιου είδους αναπτυξιακού προβλήματος στο παιδί τους (π.χ. δυσκολίες στη γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη).

• Παλιές έρευνες υποστήριζαν ότι η διγλωσσία έχει αρνητικές επιπτώσεις στη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού.

• Τώρα όμως, πιστεύεται το ακριβώς αντίθετο, ότι δηλαδή η διγλωσσία μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερη γνωστική ευελιξία.

ΘΕΜΑ: Η διγλωσσία αποτελεί ένα φαινόμενο που έχει κερδίσει έδαφος σήμερα. Ποια πιστεύετε ότι είναι τα οφέλη ενός δίγλωσσου παιδιού; Ποιες δυσκολίες μπορεί να υπάρχουν και πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μια ομιλία σε σχολική εκδήλωση.

Αγαπητοί καθηγητές, γονείς και συμμαθητές,

Α/ Πρόλογος

Η διγλωσσία αποτελεί ένα γλωσσικό και κοινωνικό φαινόμενο, απόρροια της πολυπολιτισμικής κοινωνίας μας. Παρατηρείται λοιπόν, μια σημαντική αύξηση των δίγλωσσων παιδιών, με αποτέλεσμα να έχει προκληθεί το ενδιαφέρον τόσο της επιστημονικής κοινότητας όσο και της ίδιας της κοινωνίας για ομαλή ένταξη αυτών των παιδιών και αξιοποίηση των ιδιαίτερων γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων τους, χωρίς να είναι δακτυλοδειχτούμενα.

Β/ Κύριο Μέρος

Ζητούμενο 1: Οφέλη για το δίγλωσσο παιδί

Παράγραφος 1: Πνευματικά οφέλη

Εκμάθηση δύο γλωσσών ταυτόχρονα ~ διεύρυνση πνευματικών οριζόντων

Εμπλουτισμένο λεξιλόγιο, γραμματική και σύνταξη ~ πιο πολύπλοκοι συνειρμοί

Ευέλικτη σκέψη ~

Κατανοούν ευκολότερα πολύπλοκα νοήματα

Καλλιεργούνται και άλλες πνευματικές δεξιότητες, όπως η δημιουργικότητα και η φαντασία

Ελευθερία σκέψης και έκφρασης

Εξαιρετική χρήση της πολυσημίας της γλώσσας ~ ζωντανές αφηγήσεις ~ εξαιρετικοί και ταλαντούχοι λογοτέχνες

Εγκέφαλος ανοικτός στη γλωσσομάθεια

*Οι δίγλωσσοι δεν συνεπάγονται υψηλότερο δείκτη νοημοσύνης από τους μονόγλωσσους.

Παράγραφος 2: Κοινωνικά οφέλη

Γνωρίζουν, αποκωδικοποιούν και μαθαίνουν ταυτόχρονα δύο διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. ~ καλλιεργούν τον σεβασμό στη διαφορετικότητα και απαγκιστρώνονται από ρατσιστικά ένστικτα και πρότυπα.

Πιο έμπειροι άνθρωποι

Ευκολότερη κοινωνικοποίηση και καλύτερη ανάπτυξη επικοινωνιακών δεξιοτήτων ~ καλύτερη διαχείριση καταστάσεων ακόμη και κάτω από δυσχερείς συνθήκες επικοινωνίας.

Ζητούμενο 2: Προβλήματα και τρόποι αντιμετώπισης

Παράγραφος 1: Προβλήματα των δίγλωσσων

Μπορεί να βιώσουν τη ρατσιστική αντιμετώπισης ομηλίκων ή γενικότερα, ατόμων που δεν έχουν καλλιεργήσει σεβασμό στη διαφορετικότητα - έρμαια του ρατσισμού.

Η διαφορετική εγκεφαλική τους ανάπτυξη μπορεί να μην συμβαδίζει με τα στερεοτυπικά δεδομένα και την ανεπάρκεια του σχολικού συστήματος - όχι κάλυψη αναγκών, απώλεια ενδιαφέροντος, ανία, πλήξη, έλλειψη δημιουργικότητας.

Παράγραφος 2: Προτεινόμενοι τρόποι αντιμετώπισης

Συνδυασμός όλων των φορέων κοινωνικοποίησης και παιδείας - κυρίως οικογένειας και σχολείου

Ενημέρωση για τη διγλωσσία - ΜΜΕ, διαλέξεις στα σχολεία ή σε δημόσιους φορείς

Κατανόηση του φαινομένου - φυσιολογικό - αποδοχή του δίγλωσσου συμμαθητή.

Επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με σχετικά σεμινάρια ώστε να εντάξουν τις απαιτούμενες δραστηριότητες για να καλλιεργήσουν το εύρος των γλωσσικών δεξιοτήτων των δίγλωσσων μαθητών

Οικογένεια ~ προσπάθεια καλλιέργειας και των 2 γλωσσών στον ίδιο βαθμό - προφορική χρήση - καθημερινός διάλογος & φιλαναγνωσία -διάβασμα βιβλίων και στις δύο γλώσσες με απώτερο στόχο τη διασκέδαση/ψυχαγωγία του παιδιού

Ωφέλεια και των μονόγλωσσων ατόμων από τους δίγλωσσους - δεχτούμε και να αφομοιώσουμε ελεύθερα νέες επιρροές από έναν διαφορετικό πολιτισμό/ διαφορετική νοοτροπία - πνευματική διεύρυνση, μαθαίνουμε να σεβόμαστε τη διαφορετικότητα.

Γ/ Επίλογος

Από τα ανωτέρω λοιπόν, κρίνεται απαραίτητη η ενημέρωση όλων μας για το φαινόμενο της διγλωσσίας, ώστε να αποτελέσει ο καθένας μας από το μετερίζι του αρωγό στην ένταξη των δίγλωσσων ατόμων στην κοινωνία και τη δημιουργική αξιοποίηση όλων των δεξιοτήτων τους.