ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ: ΠΑΚΕΤΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

Τηλεκπαίδευση: Έχουν όλα τα παιδιά ίσες ευκαιρίες;
Η τηλεκπαίδευση ή η εκπαίδευση από απόσταση με τη χρήση των νέων τεχνολογιών πρόκειται για μια μέθοδο διδασκαλίας όχι ιδιαίτερα καινούρια, καθώς εφαρμόζεται εδώ και αρκετά χρόνια σε προγράμματα εκπαίδευσης και εκμάθησης, ιδίως στο εξωτερικό.
Διακρίνεται σε σύγχρονη και ασύγχρονη και ένας από τους στόχους της είναι η δυνατότητα πρόσβασης σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, σε άτομα που δεν μπορούν με άλλους τρόπους να συμμετέχουν σε αυτά λόγω της γεωγραφικής θέσης τους και ειδικών ή προσωπικών προβλημάτων.
Εν έτη 2020 και εν μέσω της πανδημίας που όλοι αντιμετωπίζουμε, η τηλεκπαίδευση αποτελεί λύση για τη διασφάλιση της συνέχειας των μαθημάτων σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης. Αναφορικά με την Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, η σύγχρονη τηλεκπαίδευση αποτελεί τη βασική κατηγορία ψηφιακής εκπαίδευσης που προτιμάται.
Πόσο όμως ισότιμη είναι η τηλεκπαίδευση για τα παιδιά;
Η δυνατότητα που μπορεί να έχει ένα μαθητής ανοίγοντας τον ηλεκτρονικό του υπολογιστή να παρακολουθεί τα μαθήματα από το σπίτι χωρίς να χάνει την επαφή με τους συμμαθητές και τον δάσκαλό του αποτελεί αναμφίβολα ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της τηλεκπαίδευσης. Ακόμη, η εκπαίδευση με τη χρήση των νέων τεχνολογιών από απόσταση εμπλουτίζει το μάθημα με ψηφιακό υλικό πολύτιμο στους μαθητές, αξιοποιώντας τη χρήση εικόνων, βίντεο, διαδραστικών παιχνιδιών και ψηφιακών ασκήσεων, δημιουργώντας έτσι μια εντελώς καινούργια και ενδιαφέρουσα προσέγγιση των όσων διδάσκονται στο πλαίσιο μιας ηλεκτρονικής τάξης.
Βέβαια, για να επωφεληθεί κανείς από τα πλεονεκτήματα της τηλεκπαίδευσης είναι σαφές ότι πρέπει να διαθέτει ηλεκτρονική συσκευή με πρόσβαση στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με έρευνα το 2018 της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), 8 στα 10 νοικοκυριά έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους (ποσοστό 76,5%).
Ωστόσο, η αδυναμία για ενσύρματη πρόσβαση στο διαδίκτυο που αντιμετωπίζουν αρκετά νοικοκυριά, καθώς και η έλλειψη συσκευών, παραμένουν άλυτα ζητήματα. Παράλληλα, με την εφαρμογή της τηλεκπαίδευσης μειώνεται σημαντικά η προσωπική επικοινωνία και επαφή μεταξύ του μαθητή και του διδάσκοντα. Μια οθόνη δεν μπορεί με τίποτα να αντικαταστήσει τη φυσική παρουσία του δασκάλου, η οποία μάλιστα κρίνεται αναγκαία για τη σωστή διεξαγωγή του μαθήματος, ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε σε μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και καθοδήγηση και την ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων και κοινωνικών δεξιοτήτων στα παιδιά.
Επιπρόσθετα, η χρήση της τεχνολογίας και η συμμετοχή στο ψηφιακό μάθημα για παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να είναι ιδιαίτερα δυσπρόσιτη, ειδικά αν υπάρχουν φυσικές, αισθητηριακές ή γνωστικές δυσχέρειες.
Οι παραπάνω λόγοι λοιπόν, θα λέγαμε ότι οξύνουν τις ανισότητες μεταξύ των παιδιών στο πλαίσιο της εκπαίδευσης και κατά κάποιον τρόπο, υποσκιάζουν τα θετικά της τηλεκπαίδευσης στη χώρα μας.
Κείμενο: Χρυσάνθη Σολωμού, Σπουδάστρια Επιστημών της Εκπαίδευσης και Κοινωνικής Εργασίας

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α/ Να απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις βάσει του κειμένου. Μην χρησιμοποιήσετε το λεξιλόγιο του κειμένου! Χρησιμοποιείστε δικές σας λέξεις όσο περισσότερο μπορείτε!
⦁ Τι είναι η τηλεκπαίδευση;
⦁ Ποια είναι τα είδη της;
⦁ Ποια είναι τα οφέλη της τηλεκπαίδευσης;
⦁ Ποια είναι τα μειονεκτήματα της τηλεκπαίδευσης;

Β/ Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ):
⦁ Η τηλεκπαίδευση εμπλουτίζει το μάθημα με τη χρήση ψηφιακού υλικού.
⦁ Στην τηλεκπαίδευση μπορεί να χρησιμοποιηθεί βίντεο σχετικά με ένα εκπαιδευτικό θέμα ώστε να το κατανοήσουν καλύτερα οι μαθητές.
⦁ Ένα μεγάλο ποσοστό των ελληνικών οικογενειών έχει σύνδεση στο διαδίκτυο.
⦁ Η τηλεκπαίδευση μειώνει την προσωπική επαφή του παιδιού με τους συμμαθητές του.
⦁ Η τηλεκπαίδευση αυξάνει την προσωπική σχέση του παιδιού με τον δάσκαλό του.
⦁ Η κοινωνικοποίηση του παιδιού μειώνεται με την τηλεκπαίδευση.
⦁ Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες μπορεί να δυσκολευτούν περισσότερο να προσαρμοστούν στην τηλεκπαίδευση.

Γ/ Να γράψεις ένα συνώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις: πλεονεκτήματα, πολύτιμο, καινούργια, μειώνεται, οξύνουν, θετικά, σημαντικά.
Δ/ Να γράψεις ένα αντώνυμο των ακόλουθων λέξεων: πλεονεκτήματα, πολύτιμο, καινούργια, μειώνεται, οξύνουν, σύγχρονη, προσωπική, θετικά, δυσπρόσιτη.
Ε/ Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική:
⦁ Η τηλεκπαίδευση μειώνει την προσωπική επαφή δασκάλου-μαθητή.
⦁ Η οθόνη δεν μπορεί να αντικαταστήσει τον δάσκαλο.
⦁ Η τηλεκπαίδευση μειώνει την επαφή με τους συμμαθητές.
⦁ Η τηλεκπαίδευση περιορίζει την κοινωνικοποίηση των παιδιών.

ΣΤ/ Ποια είναι η άποψή σας για την τηλεκπαίδευση; Θεωρείτε ότι είναι σημαντική και αποτελεσματική για τους μαθητές και τις μαθήτριες; Να υποστηρίξετε τις απόψεις σε ένα κείμενο (2-3 παραγράφων).

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: ΕΓΚΛΕΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ
Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η περίοδος του εγκλεισμού είναι πολύ δύσκολη ειδικά για τα παιδιά. Παιδιά με απίστευτη ενέργεια που αναπόφευκτα την εκτονώνουν χοροπηδώντας πάνω στους καναπέδες ή ξεσπώντας στους γονείς και τα αδέλφια τους, με κεφάλια “κουδούνια” από τις πολλές ώρες στις οθόνες, με εμφάνιση αλλόκοτων συμπεριφορών όπως τικ και ψυχοσωματικών αντιδράσεων (π.χ. συχνοουρία), με κανένα πλέον πρόγραμμα ύπνου, καμία διάθεση για μελέτη και μία ακόρεστη όρεξη για φαγητό. Δεν είμαστε ειδικοί για να κρίνουμε αν πρέπει ή όχι να ανοίξουν τα σχολεία, ούτε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα τι επιπτώσεις θα έχει αυτός ο χρόνος που πέρασε στην ακαδημαϊκή πορεία των παιδιών μας.
Αναφορικά με την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών μας όμως, δεν ξέρουμε πόσα παραπάνω σημάδια πρέπει να δούμε για να καταλάβουμε ότι το πρόβλημα είναι ήδη εδώ και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Η παιδίατρος κ. Τατιάνα Σπίγγου αναφέρει τα εξής: Βλέπουμε ότι τα περισσότερα παιδιά δεν βγαίνουν καθόλου έξω –δεν έχουν χάσει μόνο τη δυνατότητα της άθλησης, αλλά και τη διάθεση να βγουν έξω, έστω για ένα περπάτημα. Έχουν πέσει σε μια συναισθηματική παγίδα, ότι ο κόσμος τους είναι πλέον ψηφιακός και δυσκολεύονται να περάσουν στον πραγματικό κόσμο και να βγουν έξω. Ανασταλτικά σε όλο αυτό βέβαια, δρα και ο περιορισμός του μηνύματος, ενώ αρνητικό είναι και το γεγονός ότι έκλεισαν οι υπαίθριοι χώροι άθλησης των παιδιών και τα παρκάκια με τις κούνιες. Προσωπικά βλέπω παιδιά που έχουν αρχίσει να είναι ωχρά και συζητώντας με τους γονείς ανακαλύπτω ότι αυτό οφείλεται στο ότι τα παιδιά δεν βγαίνουν έξω, να πάρουν λίγο ήλιο και λίγο καθαρό αέρα.
Ο συνδυασμός του περιορισμού της κίνησης και της υπερφαγίας θα οδηγήσει πολλά παιδιά στο να πάρουν βάρος. Ο δεύτερος κίνδυνος είναι ότι αποκτούν συνήθειες που δεν ανατρέπονται πολύ εύκολα, ώστε να ξαναμπούν τα παιδιά στη συνήθεια της κίνησης. Ενώ μακροπρόθεσμα ένας τρίτος κίνδυνος μπορεί να έχει να κάνει και με την ανάπτυξη των οστών. Γιατί, για να αναπτυχθεί ένας σκελετός σωστά πρέπει να έχει το ερέθισμα της κίνησης και της καταπόνησης, με το τρέξιμο, με το σκαρφάλωμα. Αυτός ο προβληματισμός υπάρχει σε όλες τις χώρες και όλοι προσπαθούν να βρουν τρόπους να αντιστρέψουν αυτούς τους κινδύνους.
Οι γονείς πρέπει να φτιάξουν μία νέα κανονικότητα -αυτό είναι το Α και το Ω- και μάλιστα με λεπτομέρεια, σαν ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να περιλαμβάνει και τη διατροφή και την κίνηση. Αναγκαστικά θα αυτοσχεδιάσουμε ως γονείς και θα πρέπει να φτιάξουμε μια νέα κανονικότητα, στην οποία οπωσδήποτε να υπάρχει η κίνηση.

Το παιδί καλείται να αποκωδικοποιήσει, να αντιμετωπίσει και να ανταπεξέλθει σε νέα δεδομένα εν καιρώ καραντίνας κυρίαρχα των οποίων είναι η δραματική μείωση της φυσικής άσκησης, ο ακαθόριστος χρόνος ουσιαστικής επανόδου στην κανονικότητα και η παράλληλη ψυχική κούραση του ίδιου και της οικογένειάς του από τις συνθήκες εγκλεισμού. Με αυτά τα δεδομένα, είναι ακόμη μεγαλύτερη η ευθύνη των γονιών, των δασκάλων και των προπονητών τους να διασφαλίσουν ένα δημιουργικό πλαίσιο – “ασπίδα” για τη σωματική υγεία, την πνευματική ισορροπία, αλλά και την ψυχική ευεξία των παιδιών που αθλούνται. “Κλειδί” αυτής της διαδικασίας είναι η συνειδητοποίηση του παιδιού – με τη βοήθεια των γονιών και των προπονητών του – ότι η προπόνηση δεν σταματάει λόγω καραντίνας. Απλά συνεχίζεται με άλλα μέσα, με άλλους τρόπους, με άλλες διαδικασίες και σε άλλα «γήπεδα».
Προπόνηση και μάλιστα ιδιαίτερα απαιτητική, είναι καθημερινή διαχείριση των συγκρούσεων μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, καθώς και η ικανότητα να εναρμονίζεται το παιδί με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων γύρω του προκειμένου να ενισχύεται το συνεργατικό περιβάλλον.
Προπόνηση είναι να μάθει να διεκδικεί, αλλά και να σχεδιάζει ποιοτικό χρόνο με τους γονείς του, να μην περιμένει πάντα «έτοιμη τροφή», αλλά να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες και να αυτοσχεδιάζει. Αν δεν μπορεί αρχικά, ευθύνη των γονιών είναι να το ενθαρρύνουν προς αυτή την κατεύθυνση μέσω της έμπνευσης, του διαλόγου και κυρίως, του παραδείγματος.
Προπόνηση όμως είναι να μάθει να διεκδικεί και να υλοποιεί το παιδί εναλλακτικούς τρόπους προπόνησης που οι προπονητές θα του παρέχουν μέσω του διαδικτύου. Προπόνηση είναι να μάθει να λειτουργεί και να βελτιώνεται σε «κλειστό χώρο», κάτω από πίεση, κάτω από διαρκώς μεταβαλλόμενες, ενίοτε και χαοτικές συνθήκες.
Προπόνηση είναι να μάθει να ζητάει διευκρινήσεις από τους προπονητές του για ό,τι δεν καταλαβαίνει, χωρίς να ντρέπεται να επικοινωνήσει μαζί τους και χωρίς να φοβάται μήπως με κριτικάρουν ή καταλάβουν ότι δεν είμαι αρκετά έξυπνος, επειδή τους ρωτάω.
Προπόνηση είναι να συνειδητοποιούν ότι εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο βρίσκονται στη δική τους τη θέση και παρόλα αυτά, κάποια συνεχίζουν να προσπαθούν να βελτιώνονται με ασκησιολόγια, μελέτη και προγραμματισμένες καθημερινές ατομικές αθλητικές δραστηριότητες μέσα και έξω από το σπίτι, όταν κάποια άλλα βουλιάζουν στον καναπέ και στα διαδικτυακά παιχνίδια από τα τάμπλετς και τα κινητά.
Προπόνηση είναι να μάθουν να σέβονται τον κόπο, την αγωνία και τα όρια των άλλων. Ειδικά αυτών που μοχθούν νυχθημερόν για να προστατευθεί η υγεία, η ασφάλεια και η εύρυθμη λειτουργία της καθημερινότητας των πολιτών μπαίνοντας οι ίδιοι σε κίνδυνο. Μαθαίνουν έτσι να αναγνωρίζουν, να σέβονται και να τιμούν το καθήκον, την πειθαρχία, την ευγενή άμιλλα, καλλιεργώντας το πολύτιμο χαρακτηριστικό της ενσυναίσθησης.
Προπόνηση είναι να μάθει το παιδί να αξιοποιεί τον περιορισμό του στο σπίτι καλλιεργώντας με τη διαδικτυακή καθοδήγηση του προπονητή νοητικές τεχνικές ενδυνάμωσης της αντίληψης, της μάθησης, της αθλητικής αποδοτικότητας.
Προπόνηση είναι να μάθει να φροντίζει το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή του σε συνθήκες εικονικής αδράνειας. Να μάθει να φροντίζει τη διατροφή του ακόμη και σε συνθήκες χαλαρότητας, να μάθει να μελετά και να ανακαλύπτει νέες πτυχές του αθλητικού κόσμου που αγαπάει, να μάθει να ρυθμίζει τον εαυτό του, να είναι παραγωγικό σε κάθε συνθήκη όπως οι αγαπημένοι αθλητικοί ήρωές του που φροντίζουν σώμα, πνεύμα και ψυχή για να παραμένουν ανταγωνιστικοί σε ένα άκρως απαιτητικό περιβάλλον.
Αυτή η πολύτιμη διαδικασία μάθησης για το παιδί θα συντελεστεί είτε με τη βοήθεια του ενήλικα είτε χωρίς αυτή. Απλώς… αν δεν υπάρχει η σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη, η διαδικασία αυτή θα είναι αναποτελεσματική και η μάθηση θα συντελεστεί με σημαντικές ελλείψεις και με υψηλά κόστη για την ψυχή του παιδιού. Ευθύνη μας είναι να διευκολύνουμε, να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε τη μάθηση αυτή. Και είναι αποκλειστικά στο δικό μας χέρι να το πετύχουμε, παρά τα μεγάλα εμπόδια που η πανδημία και οι επιπτώσεις της ορθώνει στον δρόμο μας.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α/ Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Ο εγκλεισμός ωθεί τα παιδιά στην καθιστική ζωή.
2. Ο εγκλεισμός μειώνει τη σωματική δραστηριότητα των παιδιών.
3. Ο εγκλεισμός μπορεί να ωθήσει τα παιδιά στην προσκόλληση στα βιντεοπαιχνίδια.
4. Η προπόνηση μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν να συνεργάζονται.
5. Οι γονείς πρέπει να δημιουργήσουν μια νέα πραγματικότητα για τα παιδιά.
6. Η έννοια της προπόνησης είναι πολυδιάστατη.
7. Η προπόνηση δεν μπορεί να βάλει τα παιδιά σε ένα πρόγραμμα.
8. Οι προπονητές δεν μπορούν να κάνουν διαδικτυακές προπονήσεις.
9. Τα παιδιά δεν χρειάζεται να διατηρήσουν μια ισορροπημένη διατροφή.
10. Η προπόνηση καλλιεργεί την ενσυναίσθηση.
11. Η πανδημία δεν δυσκολεύει τα παιδιά να συγκεντρωθούν στα καθήκοντά τους.
12. Οι δύσκολες συνθήκες του εγκλεισμού μπορεί να προκαλέσουν ψυχοσωματικά συμπτώματα στα παιδιά.
13. Πολλά παιδιά φαίνονται χλωμά λόγω της έλλειψης επαφής με ήλιο και αέρα.
14. Η προπόνηση μάς μαθαίνει να σεβόμαστε τα όρια των άλλων.
15. Οι γονείς πρέπει να βοηθήσουν τα παιδιά να διατηρήσουν μια ισορροπία και πειθαρχία ακόμη και κατά τη διάρκεια της καραντίνας.

Β/ Να βρείτε τα συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων του κειμένου:
1. Αλλόκοτων =
2. Σταματάει =
3. Βελτιώνεται =
4. Τροφή =
5. Φροντίζουν =
6. Μοχθούν =
7. Συνειδητοποιούν =
8. Πίεση =
9. Διαρκώς =
10. Διευκρινήσεις =

Γ/ Να βρείτε τα αντώνυμα των ακόλουθων λέξεων του κειμένου:
1. Ενισχύεται:
2. Υγεία:
3. Βελτιώνεται:
4. Σταματάει:
5. Αλλόκοτων:
6. Φροντίζουν:
7. Μοχθούν:
8. Κίνησης:
9. Ακόρεστη:
10. Αδράνειας:

Δ/ Να βρείτε τρία παραδείγματα μεταφορών στο κείμενο.

Ε/ Να σχηματίσετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ενέργεια, όρεξη, καταπόνηση, σέβονται, καθήκον, ενσυναίσθησης, παραγωγικό, πνεύμα, ερέθισμα, επιπτώσεις.

Στ/ Η πανδημία έχει περιορίσει την αθλητική δραστηριότητα των παιδιών. Ποιες επιπτώσεις έχει αυτό για τα παιδιά; Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα και ποιοι μπορούν να βοηθήσουν τα σημερινά παιδιά; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο σας που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας.

Ζ/ Ποια είναι η φωνή των ακόλουθων ρημάτων;
1. Βουλιάζουν:
2. Σέβονται:
3. Αναγνωρίζουν:
4. Προστατευθεί:
5. Ενισχύεται:

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΜΠΟΥΛΙΝΓΚ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ
Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ζούμε σε μία εποχή συνεχούς εξέλιξης σε ποικίλους τομείς της καθημερινότητάς μας, ένας εκ των οποίων είναι η πληροφορική και το διαδίκτυο. Το διαδίκτυο αποτελεί το μεγαλύτερο δίκτυο υπολογιστών στον κόσμο και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από οποιονδήποτε για οποιονδήποτε σκοπό. Η ποσότητα των πληροφοριών του απευθύνεται στον καθένα που δύναται να έχει ελεύθερη πρόσβαση στο υλικό αυτό. Από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά του είναι ότι διαθέτει αποθήκες πληροφοριών για κάθε πιθανό θέμα, επιτρέπει την επικοινωνία του χρήστη με οποιονδήποτε κι αν βρίσκεται στον κόσμο, παρέχει τη δυνατότητα συμμετοχής αυτού σε ομάδες συζήτησης, ενώ μπορεί μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου να πραγματοποιεί πωλήσεις, αγορές, διαφημίζοντας ταυτόχρονα προϊόντα και υπηρεσίες. Παρά τα θετικά του, το διαδίκτυο ενέχει πολλούς κινδύνους, για τους οποίους οφείλουμε όλοι να είμαστε πλήρως ενημερωμένοι και προσεκτικοί, τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά που το χρησιμοποιούν.
Σήμερα, η επαφή των νέων με το διαδίκτυο είναι συνεχής, ενώ η πανδημία έχει εντείνει τις ώρες που περνάνε μπροστά από μία οθόνη, συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο. Έτσι, εκεί συνάπτουν σχέσεις, ανταλλάσσουν απόψεις, επικοινωνούν με φίλους ή ακόμα και με άτομα που δεν έχουν ποτέ συναντήσει δια ζώσης. Τα άτομα αυτά ωστόσο, δεν είναι πάντοτε αθώα. Η απώλεια της προσωπικής ζωής και η προβολή ιδιωτικών στιγμών ενέχουν τον κίνδυνο εκμετάλλευσης από κακόβουλα και επιτήδεια άτομα. Πολλές φορές, οι άνθρωποι αυτοί συστήνονται με διαφορετική από την πραγματική τους ταυτότητα, αποκρύπτουν την ηλικία ή το φύλο τους και δεν διστάζουν να απειλήσουν ή να βλάψουν τους ανυποψίαστους νεαρούς χρήστες. Είναι γνωστές άλλωστε, περιπτώσεις παιδικής πορνογραφίας, σεξουαλικής παρενόχλησης ή ακόμη και ενθάρρυνσης για εγκληματική συμπεριφορά ή συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια.
Τα προαναφερθέντα περιστατικά βίας και εκφοβισμού που λαμβάνουν χώρο στο διαδίκτυο ονομάζονται “cyberbullying” και εκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους, όπως την επαναλαμβανόμενη αποστολή ηλεκτρονικών ή τηλεφωνικών μηνυμάτων, την παρέμβαση και παρενόχληση οποιασδήποτε διαδικτυακής δραστηριότητας του ατόμου, τη δημιουργία ψεύτικων διαδικτυακών προφίλ κ.ά. Αποτέλεσμα των παραπάνω δεν είναι άλλο από την παραβίαση θεμελιωδών ελευθεριών του νέου, οδηγώντας τον σε ανασφάλεια, φόβο, ψυχολογικό αδιέξοδο, τα οποία πολλές φορές μπορεί να αποτελέσουν και αίτια ακραίων ενεργειών, όπως η απόπειρα αυτοκτονίας.
Όμως, ποια είναι η λύση του προβλήματος; Πρέπει να κλείσουν τα social media; Σίγουρα όχι, καθώς, όπως τόνισε και ο συνιδρυτής της ιστοσελίδας “askfm” -μίας πλατφόρμας όπου ανώνυμα ο καθένας μπορεί να εκφράσει κάθε είδους σχόλιο, δίχως οι γονείς να έχουν την ικανότητα να το ελέγξουν-, το “bullying” είναι παντού και υπάρχει και εκτός διαδικτύου στα σχολεία. Αν το διαδίκτυο κλείσει, αν δεν υπάρχουν κινητά τηλέφωνα, οι νέοι θα εξακολουθήσουν να πηγαίνουν στο σχολείο, όπου θα υπάρχουν και εκεί προβλήματα εκφοβισμού».
Έτσι, λοιπόν, είναι αναγκαία η ευθύνη των φορέων αγωγής, όπως η οικογένεια και το σχολείο, για να προετοιμαστεί ο νέος για το τι συμβαίνει στο διαδίκτυο. Αρχικά, οι γονείς θα ήταν ωφέλιμο να συζητήσουν με τα παιδιά για τις δυσκολίες, αλλά και για τους κινδύνους που κρύβει το διαδίκτυο ώστε να είναι προετοιμασμένα για όσα θα συναντήσουν σε αυτό. Επιπλέον, οι γονείς θα ήταν καλό να ασκούν έναν διακριτικό έλεγχο στις διαδικτυακές δραστηριότητες των παιδιών τους. Ωστόσο, και το σχολείο πρέπει να συμβάλει στην καταπολέμηση του φαινομένου τόσο θεωρητικά όσο και με δράσεις, ενώ είναι κομβικής σημασίας η όξυνση της κριτικής ικανότητας που επιτυγχάνεται μέσω των μαθημάτων για να μπορεί το παιδί να αντιλαμβάνεται τους κινδύνους. Η επιτυχής συνεργασία της οικογένειας με το σχολείο είναι επιβεβλημένη, αφού μέσω αυτής ο νέος κατακτά τα απαραίτητα εφόδια.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Α/ Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Το διαδίκτυο δεν έχει πληθώρα πληροφοριών.
2. Το διαδίκτυο έχει μια ποικιλία πληροφοριών.
3. Όλοι οι άνθρωποι προβάλλονται πάντοτε με τα πραγματικά τους στοιχεία στο διαδίκτυο.
4. Υπάρχουν ψεύτικα προφίλ στα κοινωνικά δίκτυα.
5. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι ένα συχνό φαινόμενο στις μέρες μας.
6. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός δεν οδηγεί τους εφήβους σε ψυχολογικά προβλήματα.
7. Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να προκαλέσει ακραία προβλήματα στα ανήλικα άτομα.
8. Το σχολείο δεν μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού.
9. Η οικογένεια μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση του διαδικτυακού εκφοβισμού.
10. Ο διάλογος με τα παιδιά μπορεί να μειώσει τα φαινόμενα του διαδικτυακού εκφοβισμού.

Β/ Να γράψετε την περίληψη του κειμένου.

Γ/ Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τοις υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου.

Δ/ Να παραγάγετε ρήματα από τα ακόλουθα ουσιαστικά:
1. Πωλήσεις
2. Καταπολέμηση
3. Όξυνση
4. Συνεργασία
5. Προβολή
6. Εκμετάλλευση

Ε/ Να γράψετε συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων:
1. Εξέλιξης =
2. Σημαντικότερα =
3. Καταπολέμηση =
4. Αντιλαμβάνεται =
5. Διαφορετική =
6. Απαραίτητα =
7. Ωφέλιμο =

Στ/ Να γράψετε αντώνυμα των ακόλουθων λέξεων:
1. Πιθανό:
2. Ανασφάλεια:
3. Φόβο:
4. Αδιέξοδο:
5. Αίτια:
6. Διακριτικό:
7. Παντού:
8. Επιτυχής:
9. Ωφέλιμο:

Ζ/ Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου:
1. Επικοινωνία
2. Συμμετοχή
3. Εκδηλώνονται
4. Ανασφάλεια
5. Συμπεριφορά
6. Εκφοβισμού
7. Έλεγχο
8. Ικανότητας
9. Αντιλαμβάνεται
10. Συνεργασία

Η/ Να βρείτε τρεις σύνθετες λέξεις στο κείμενο και να τις αναλύσετε στα συνθετικά τους.

Ζ/ Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του διαδικτυακού εκφοβισμού;

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΑΓΧΟΣ ΚΑΙ ΕΦΗΒΟΙ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Α/ΚΕΙΜΕΝΟ
Τι είναι το κοινωνικό άγχος;
Πολλοί μπερδεύουν το κοινωνικό άγχος με την εσωστρέφεια. Κι όμως, δεν είναι το ίδιο. Ο εσωστρεφής έφηβος για παράδειγμα, έχει κοινωνικό δίκτυο, τις παρέες του, απλά δεν είναι ούτε μεγάλες ούτε και πολλές. Υπάρχουν όμως καθώς θέλει να ανήκει στην ομάδα των συνομηλίκων του. Και ασφαλώς, το κοινωνικό άγχος δεν είναι ίδιο με τη ντροπή. Ο ντροπαλός έφηβος δεν θέλει να είναι το επίκεντρο της προσοχής, καθώς νιώθει ιδιαίτερα άβολα. Συμμετέχει όμως σε κοινωνικές εκδηλώσεις, έστω και από τη σχετική απόσταση ασφαλείας του. Αν έχει να παρευρεθεί σε ένα πάρτι, μια γιορτή, μία κοινωνική ή σχολική εκδήλωση θα παρευρεθεί, αλλά χωρίς να τραβήξει επάνω του τα βλέμματα και την προσοχή.
Στον πυρήνα του κοινωνικού άγχους, ο έφηβος βιώνει ένα αίσθημα οξείας δυσφορίας όταν βρίσκεται μαζί με άλλους. Διακατέχεται από έναν έντονο και επίμονο φόβο όταν βρίσκεται μαζί με πολύ κόσμο. Το κοινωνικό άγχος μπορεί να δημιουργηθεί σε πολλές περιστάσεις, όπως π.χ. σε συναντήσεις με αγνώστους, να μιλήσει μπροστά σε άλλους, π.χ. στο σχολείο ή να «σηκώσει χέρι» στο μάθημα, ακόμη και να φάει μπροστά σε άλλους. Προτιμά λοιπόν, να αποφύγει ανάλογες καταστάσεις για να νιώσει άνετα. Με αυτό τον τρόπο, νιώθει πως θα αποφύγει την πιθανή κριτική ή παρατήρηση τρίτων. Αν σκεφτούμε μάλιστα τις υπερβολικές απαιτήσεις και πιέσεις που δέχεται στη φάση αυτής της ζωής του ο έφηβος, καταλαβαίνουμε πόσο ευάλωτος αισθάνεται και πόσο αναζητά την αποφυγή τέτοιων καταστάσεων.
Είναι γεγονός πως η πανδημία μάς δοκιμάζει με πολλούς τρόπους στη σωματική, αλλά και την ψυχική μας υγεία. Γι' αυτό τώρα είναι η ιδανική στιγμή να μιλήσουμε για το κοινωνικό άγχος. Οι τρόποι, αλλά και οι κανόνες με τους οποίους ζούμε την καθημερινότητα τον τελευταίο χρόνο έχουν αλλάξει κατά πολύ από όλα όσα γνωρίζαμε. Ακόμη και σε χώρες ή κοινότητες όπου τα σχολεία παρέμειναν ανοιχτά, υπήρξαν μέτρα πρόληψης για τον Covid 19, μέτρα που ενίσχυσαν την κοινωνική απόσταση και μείωσαν την κοινωνική μας αλληλεπίδραση. Έτσι, αρκετοί είναι δυστυχώς οι έφηβοι με κοινωνικό άγχος ή κοινωνική φοβία και νιώθουν μείωση στη συμπτωματολογία τους στο διάστημα των εγκλεισμών, σε αντίθεση με έφηβους που επιθυμούν να έχουν κοινωνική ζωή.
Πώς θα καταφέρουν οι έφηβοι με κοινωνικό άγχος να εξασκηθούν σιγά-σιγά και να μην απομονώνονται; Πώς θα βελτιώσουν τις κοινωνικές τους δεξιότητες και ικανότητες; Πώς θα καταπολεμήσουν τη φοβία τους; Σύμφωνα με την S. Coyle, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχολογίας, είναι αναγκαίο να βρούμε τρόπους που θα δώσουν την ευκαιρία στους μαθητές να αλληλεπιδρούν με άλλους.
Χρειάζεται λοιπόν να βρούμε ασφαλείς τρόπους για τους εφήβους με κοινωνικό άγχος. Να βρεθούν τρόποι που θα συνεχίσουν να εξασκούν τις κοινωνικές τους δεξιότητες. Η Coyle προτείνει να υπάρξουν σχολικοί σύμβουλοι και σχέδια θεραπείας με γονείς και εξωτερικούς θεραπευτές, δημιουργώντας «ομάδες επανεισόδου» για τους εφήβους με κοινωνικό άγχος ή άρνηση να επιστρέψουν στο σχολείο.
Αν νιώθετε πως ο δικός σας έφηβος ανήκει σε αυτή την κατηγορία, αν δηλαδή το παιδί σας αντιμετωπίζει κοινωνικό άγχος ή φοβία, προσπαθήστε να κάνετε τα ακόλουθα:
⦁ Ενθαρρύνετε την άσκηση έξω από το σπίτι είτε με περπάτημα είτε με γυμναστική σε πάρκα και πλατείες που έχουν και όργανα γυμναστικής.
⦁ Αν παίζει παιχνίδια στον υπολογιστή, τουλάχιστον να είναι παιχνίδια που υπάρχει αλληλεπίδραση με τους άλλους παίκτες (και πάντα βέβαια με την επίβλεψή σας).
⦁ Ενισχύστε τον να βγαίνει έξω από το σπίτι, να κάνει τα ψώνια του σπιτιού στο σούπερ μάρκετ ή στο μανάβη για παράδειγμα, να συνεχίσει να συναναστρέφεται με κόσμο έστω και με αυτό τον τρόπο.
⦁ Αν παρακολουθείται από ειδικό, εννοείται πως δεν σταματά η θεραπεία του. Αντιθέτως, τώρα την έχει ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη, ώστε να προετοιμαστεί για την επάνοδο.
Μην ξεχνάμε πως μπορεί να περνάμε δύσκολες καταστάσεις, δεν σημαίνει όμως πως η ζωή σταματάει. Χρειάζεται ενδεχομένως να καταβάλλουμε μεγαλύτερη προσπάθεια για να παραμείνουμε δραστήριοι και δημιουργικοί, όπως και οι νέοι μας…

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α/Πώς νιώθει ο έφηβος με κοινωνικό άγχος;
Β/Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε εφήβους με κοινωνικό άγχος την περίοδο της πανδημίας;
Γ/Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Ο ντροπαλός έφηβος έχει λίγες κοινωνικές συναναστροφές.
2. Ο εσωστρεφής έφηβος έχει μειωμένες κοινωνικές συναναστροφές.
3. Ο έφηβος με κοινωνικό άγχος έχει μειωμένη κοινωνική ζωή.
4. Ο έφηβος με κοινωνικό άγχος δεν επιθυμεί να έχει καθόλου κοινωνική ζωή.
5. Το κοινωνικό άγχος προκαλεί δυσφορία και ένταση στους εφήβους.
6. Οι έφηβοι με κοινωνικό άγχος δεν πρέπει να εξασκούν τις κοινωνικές τους δεξιότητες κατά τη διάρκεια του εγκελισμού.
7. Οι έφηβοι με κοινωνικό άγχος πρέπει να βρουν τρόπους να εξασκούν τις κοινωνικές τους δεξιότητες κατά τον εγκλεισμό.
8. Η άσκηση συντελεί στη μείωση του κοινωνικού άγχους των εφήβων.
9. Η εσωστρέφεια δεν είναι το ίδιο με το κοινωνικό άγχος.
10. Η ντροπαλότητα είναι το ίδιο με το κοινωνικό άγχος.
Δ/Να βρείτε αντώνυμα των ακόλουθων λέξεων: εσωστρέφεια, έφηβος, ντροπαλός, άβολα, συμμετέχει, έντονο, υγεία, αγνώστους, ενθαρρύνετε, αλληλεπίδραση.
Ε/Να βρείτε τα συνώνυμα των ακόλουθων λέξεων του κειμένου: βιώνει, οξείας, δραστήριοι, ψώνια, συναναστρέφεται, δημιουργώντας.
Στ/ Να δώσετε έναν άλλον τίτλο στο κείμενό σας.
Ζ/ Να κάνετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: εσωστρεφής, συνομιλήκων, άγχος, θεραπείας, γυμναστική, παιχνίδια, συναναστρέφεται, προσπάθεια, δραστήριοι, δημιουργικοί.

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ: Η ΦΙΛΙΑ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Αποκτούμε τους πρώτους μας φίλους περίπου στην ηλικία των τριών ετών και έκτοτε δεν σταματάμε να επιλέγουμε ανθρώπους για να μοιραζόμαστε τα όσα προκύπτουν στη ζωή μας ακόμα και μέχρι τα βαθιά μας γεράματα. Άλλωστε, οι φιλίες είναι απαραίτητες και τελικά αναντικατάστατες σε κάθε ηλικία.
Η παρουσία των φίλων στη ζωή του παιδιού είναι τόσο σημαντική για την ψυχική του ισορροπία και την ολοκλήρωσή του, ώστε, σε αντίθετη περίπτωση, δηλαδή όταν δεν έχει φίλους, δημιουργείται ένα κενό που δύσκολα μπορεί να αναπληρωθεί. Η πανδημία έχει αλλάξει ριζικά και τις ζωές των παιδιών μας, απομακρύνοντάς τα από τους φίλους τους. Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν ώστε να βεβαιωθούμε ότι το παιδί φροντίζει τις φιλικές του σχέσεις εν μέσω πανδημίας;
Βοηθάμε το παιδί να μπει στη θέση του φίλου του. Ένα πράγμα που ακόμη και εμείς οι μεγάλοι τείνουμε να ξεχνάμε είναι το πόσο διαφορετικά βιώνει ο καθένας μας την πρωτόγνωρη κατάσταση της πανδημίας. Ο κάθε άνθρωπος ανάλογα με τη δουλειά του, την οικογενειακή του κατάσταση, την ψυχολογία του κ.ά. αντιλαμβάνεται διαφορετικά την πραγματικότητα. Το ίδιο ισχύει και για τα παιδιά. Ενθαρρύνουμε λοιπόν το παιδί να βάζει τον εαυτό του στη θέση του φίλου του και να προσπαθεί να αντιληφθεί καλύτερα το πώς βιώνει την κατάσταση. Για παράδειγμα λέμε στο παιδί: Ο φίλος σου ο Γιωργάκης είναι μοναχοπαίδι κι έτσι δεν έχει αδέρφια για να παίζει παρέα. Μπορείς να τον πάρεις τηλέφωνο αν θες ώστε να δεις τι κάνει. Με αυτόν τον τρόπο, μεγαλώνουμε παιδιά με ενσυναίσθηση.
Μπορούμε επίσης να εκμεταλλευτούμε δημιουργικά την τεχνολογία. Αποδεδειγμένα η βιντεοκλήση συμβάλλει δραστικά στη μείωση του στρες, πράγμα που μπορεί να βοηθήσει κατά πολύ τη διάθεση του παιδιού, ειδικά αυτήν την περίοδο της κοινωνικής αποστασιοποίησης. Εκμεταλλευόμαστε λοιπόν την τεχνολογία για να δει το παιδί τους φίλους του και να συζητήσει μαζί τους -περίπου όπως θα έκαναν και από κοντά. Μπορούμε μάλιστα να ορίσουμε μία συγκεκριμένη ημέρα και ώρα της εβδομάδας που εξυπηρετεί και τα δύο παιδιά για να ανταλλάσσουν σταθερά τα νέα τους. Φυσικά, ελέγχουμε την πλοήγηση του παιδιού στο διαδίκτυο και βεβαιωνόμαστε ότι μιλάει πράγματι με τους φίλους του από το σχολείο.
Επιπλέον, οφείλουμε να τα ενθαρρύνουμε να κάνουν πράγματα μαζί έστω και από μακριά. Οι κοινές εμπειρίες και τα κοινά βιώματα μάς δένουν με τους άλλους ανθρώπους. Παρά το γεγονός ότι τώρα τα παιδιά δεν έχουν τη δυνατότητα να πάνε στον κινηματογράφο μαζί με τους φίλους τους ή να δουν παρέα μια παιδική θεατρική παράσταση, τα ενθαρρύνουμε να κάνουν πράγματα μαζί... από μακριά. Για παράδειγμα, μπορούν να κανονίσουν να διαβάζουν τα ίδια λογοτεχνικά βιβλία, στήνοντας έτσι τη δική τους, μικρή λέσχη ανάγνωσης. Ή μπορούν να παρακολουθήσουν μαζί μια νέα παιδική ταινία, το καθένα από το σπίτι του. Έτσι, θα βρίσκουν συνεχώς νέα ερεθίσματα που τα ενώνουν και θα έχουν συνεχώς νέα θέματα συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α/ Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Τα παιδιά θα χάσουν τους φίλους τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
2. Τα παιδιά μπορούν να διατηρήσουν τους φίλους τους ακόμη και μέσα στον εγκλεισμό.
3. Η τεχνολογία μπορεί να συντελέσει στην επικοινωνία των παιδιών.
4. Για τη διατήρηση της φιλίας πρέπει να διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά με ενσυναίσθηση.
5. Η φιλία δεν είναι σημαντική για τα παιδιά ούτε για τους ενήλικες.
6. Η φιλία είναι σημαντική μόνο για τα παιδιά και όχι για τους ενήλικες.
7. Η φιλία είναι σημαντική για κάθε άνθρωπο σε κάθε ηλικιακή φάση της ζωής του.
8. Η τεχνολογία μπορεί να συντελέσει στη διατήρηση της φιλίας των παιδιών.
9. Τα παιδιά μπορούν να κανονίσουν να κάνουν κάποιες κοινές δραστηριότητες (π.χ. διάβασμα ενός βιβλίου) και μετά να συζητήσουν για αυτές.
10. Οι φίλοι θα βοηθήσουν στην κοινωνικοποίηση του παιδιού.

Β/ Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: σταματάμε, επιλέγουμε, συμβάλλει, νέα, να συζητήσει, παρέα, να αντιληφθεί, βιώνει, απαραίτητες, ίδια.

Γ/ Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις: σταματάμε, νέα, ισορροπία, ενθαρρύνουμε, ίδια, βεβαιωνόμαστε, ξεχνάμε, διαφορετικά, μείωση, συγκεκριμένη.

Δ/ Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ανάγνωσης, βιβλία, ανταλλάσσουν, εξυπηρετεί, ψυχολογία, οικογενειακή, διαδίκτυο, σχολείο, φροντίζει, κενό.

Ε/ Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους υπογραμμισμένους όρους των ακόλουθων προτάσεων:
Αποκτούμε τους πρώτους μας φίλους περίπου στην ηλικία των τριών ετών.
Άλλωστε, οι φιλίες είναι απαραίτητες και τελικά αναντικατάστατες σε κάθε ηλικία.
Η παρουσία των φίλων στη ζωή του παιδιού είναι τόσο σημαντική για την ψυχική του ισορροπία και την ολοκλήρωσή του.
Οι κοινές εμπειρίες και τα κοινά βιώματα μάς δένουν με τους άλλους ανθρώπους.
ΣΤ/ Να γράψετε τα παραθετικά των ακόλουθων επιθέτων και επιρρημάτων: βαθιά, σημαντική, καλύτερα, σταθερά, μικρή.
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Η φιλία είναι πολύ σημαντική ήδη από την παιδική ηλικία του ατόμου. Πώς νιώθει ένα παιδί που δεν επικοινωνεί συχνά με τους φίλους του ή τις παρέες του λόγω του εγκλεισμού; Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε το παιδί να διατηρήσει τις φιλικές του σχέσεις και να μην απομονώνεται; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο για την ιστοσελίδα του σχολείου σας.

Κριτήριο Αξιολόγησης
Η ανατροφή των παιδιών και η πανδημία: Ανεξαρτησία ή χειραγώγηση;
Καθηγήτρια: Αθηνά Μαλαπάνη
Α. Κείμενο
Η ανατροφή παιδιών που παρακολουθούν τα σχολικά μαθήματα από απόσταση είναι μια πρόκληση. Ορισμένοι γονείς πρέπει να εργάζονται από το σπίτι και παράλληλα να προσέχουν τα παιδιά τους, καθώς δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες φύλαξης. Μια νέα μελέτη διαπιστώνει ότι το να επιτρέπουμε στα παιδιά λίγη περισσότερη ελευθερία μπορεί να είναι η πιο αποτελεσματική στρατηγική τόσο γι’ αυτά όσο και για τους ενήλικες. Οι τεχνικές γονικής φροντίδας που βασίζονται στην αυτονομία υποστηρίζουν την ευημερία γονιών και παιδιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του εγκλεισμού.
Διερευνήσαμε εάν η γονική συμπεριφορά που υποστηρίζει την αυτονομία θα διευκόλυνε την προσαρμογή και την ευημερία των παιδιών. Εξετάσαμε επίσης εάν μια τέτοια συμπεριφορά βοηθά στη δημιουργία θετικού συναισθηματικού κλίματος που ωφελεί τους γονείς και τα παιδιά, λέει ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, ο Αντρέας Νοϊμπάουερ, από το Leibniz Ινστιτούτο Έρευνας και Πληροφοριών στην Εκπαίδευση στη Φραγκφούρτη. Η μελέτη βρήκε ότι η γονική συμπεριφορά που υποστηρίζει την αυτονομία σχετίζεται θετικά τόσο με μεγαλύτερη ευημερία των παιδιών όσο και με υψηλότερη ικανοποίηση των αναγκών των γονιών. Επίσης, διαπιστώθηκε ότι αυτή η τεχνική ανατροφής παιδιών παρέχει επίσης πλεονεκτήματα όσον αφορά στην «επαναφόρτιση» των γονιών. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Child Development.
Η ανατροφή που βασίζεται στην αυτονομία συνεπάγεται τη δυνατότητα ενός παιδιού να λειτουργεί ανεξάρτητα, εντός λογικών ορίων. Με αυτή την τεχνική γονικής φροντίδας, ο ενήλικας μοιράζεται έναν μη επικριτικό τρόπο με το παιδί που του επιτρέπει να εξερευνήσει τις δικές του στρατηγικές και λύσεις, χωρίς να φοβάται την κριτική ούτε την αποτυχία. Επομένως, το παιδί αποκτά την ευκαιρία να γίνει κύριος των πράξεών του και των συνεπειών τους. Στο πλαίσιο της τρέχουσας πανδημίας, η αυτονομία σημαίνει ότι ένα παιδί αναλαμβάνει περισσότερη ευθύνη για την ποιότητα της εξ αποστάσεως σχολικής εργασίας του, όπως θα έκανε αν ήταν μόνο του σε μια τάξη προ πανδημίας. Ταυτόχρονα, αυτή η τεχνική παρέχει αναγκαίο χρόνο στον εργαζόμενο γονέα. Η μελέτη βρήκε επίσης ότι η γονική φροντίδα που βασίζεται στην αυτονομία βελτιώνει την οικογενειακή συνοχή, ενώ οι γονείς βιώνουν αυξημένη ζωτικότητα και μείωση του στρες.
Επομένως, παιδιά που μεγαλώνουν με αυτονομία και τους ανατίθενται ρόλοι και ευθύνες μπορούν να είναι πιο ανεξάρτητα και δυναμικά, αναπτύσσοντας παράλληλα ποικίλες δεξιότητες.

Β. Ασκήσεις
1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Τα παιδιά πρέπει να μεγαλώνουν με αυτονομία.
2. Τα παιδιά πρέπει να έχουν ελευθερία χωρίς όρια.
3. Τα παιδιά πρέπει να αναλαμβάνουν ευθύνες για να γίνονται ανεξάρτητα.
4. Οι γονείς που μεγαλώνουν τα παιδιά τους με την τεχνική της αυτονομίας κουράζονται πολύ.
5. Τα παιδιά πρέπει να λειτουργούν ελεύθερα, αλλά εντός ορίων.
6. Οι γονείς που μεγαλώνουν τα παιδιά τους με την τεχνική της αυτονομίας δεν κουράζονται πολύ, καθώς μπορούν να έχουν προσωπικό χρόνο.
7. Ένα δείγμα αυτονομίας είναι να αναλαμβάνει το παιδί μόνο του τα καθήκοντα της εξ αποστάσεως εκπαίδευσής του.
8. Τα παιδιά με αυτονομία γίνονται και υπεύθυνοι ενήλικες.
9. Τα παιδιά μεγαλωμένα με αυτονομία γίνονται ανεύθυνοι ενήλικες.
10. Οι γονείς οφείλουν να αναθέτουν ευθύνες στα παιδιά τους στον βαθμό που μπορούν.

2. Να βρείτε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: εργάζονται, προσέχουν, υποστηρίζουν, ωφελεί, φροντίδας, αναγκαίο, παρέχει, βιώνουν, βελτιώνει.
3. Να βρείτε από ένα αντώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις: εργάζονται, ωφελεί, φροντίδας, αναγκαίο, βελτιώνει, περισσότερη, λίγη, θετικά, πλεονεκτήματα, διευκόλυνε, επιτρέπουμε, αυξημένη, μείωση, στρες, ανεξάρτητα, δυναμικά.
4. Να δώσετε έναν άλλον τίτλο στο κείμενο.
5. Να γράψετε τα παραθετικά των επιθέτων: λίγη, περισσότερη, η πιο αποτελεσματική, πιο ανεξάρτητα, πιο δυναμικά, αναγκαίο.
6. Να κάνετε προτάσεις με κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου σας: ανατροφή, ικανοποίηση, δημοσιεύτηκε, ευθύνη, ποιότητα, σχολική, μοιράζεται, λύσεις, πράξεων, συνέπειες.
7. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους ακόλουθους όρους του κειμένου:
Η ανατροφή παιδιών που παρακολουθούν τα σχολικά μαθήματα από απόσταση είναι μια πρόκληση.
Οι τεχνικές γονικής φροντίδας που βασίζονται στην αυτονομία υποστηρίζουν την ευημερία γονιών και παιδιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του εγκλεισμού.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Child Development.
Επομένως, το παιδί αποκτά την ευκαιρία να γίνει κύριος των πράξεών του και των συνεπειών τους.
Ταυτόχρονα, αυτή η τεχνική παρέχει αναγκαίο χρόνο στον εργαζόμενο γονέα.
Η μελέτη βρήκε επίσης ότι η γονική φροντίδα που βασίζεται στην αυτονομία βελτιώνει την οικογενειακή συνοχή.
8. Να κλιθούν τα παρακάτω ουσιαστικά στον αριθμό που βρίσκονται: ανατροφή, γονείς, δεξιότητες, λύσεις, πλεονεκτήματα.
9. Πιστεύετε ότι είναι σημαντικό να αναθέτουν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί ευθύνες στα παιδιά; Θα μπορέσει αυτό να τα κάνει πιο ανεξάρτητες και δυναμικές προσωπικότητες ή θα τους αυξήσει το στρες; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας σε μία παράγραφο (30-35 σειρών).

ΤΕΧΝΕΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Το ευ ζην είναι όρος που στην Ελλάδα υπάρχει από αρχαιοτάτων χρόνων. Για τους αρχαίους Έλληνες το ευ ζην, αποτελούσε το ύψιστο αγαθό και μεταφραζόταν ως η τέχνη του να ζει κανείς καλά, ενώ προϋπέθετε την επίτευξη της σωματικής και ψυχικής υγείας του ανθρώπου, οδηγώντας τον στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του σε όλους τους τομείς. Σήμερα, στην εποχή της ψηφιοποίησης όλο και περισσότερος κόσμος προβληματίζεται στο πώς να κάνει τη ζωή του ποιοτικότερη. Βλέπουμε την παρουσία του ευ ζην (well-being/wellness) σε πολλές δράσεις. Όμως τι σχέση μπορεί να έχει η τέχνη με αυτό;
Η θεραπεία (η λέξη σημαίνει φροντίδα και όχι απαραίτητα την ίαση από κάποια νόσο), μέσω εικαστικών, χορού και δράματος σχετίζεται άμεσα με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, κυρίως όσον αφορά στην ψυχική υγεία. Η συγκεκριμένη θεματολογία έχει κερδίσει αρκετά μεγάλο έδαφος υποστηριζόμενη από έρευνες και συνέδρια.
Κάθε τέχνη χρησιμοποιεί διαφορετικό μέσο και τρόπο για την επίτευξη της θεραπείας. Στη ζωγραφική, το αποτέλεσμα είναι η χρωματική έκφραση, ενώ στη γλυπτική το σκάλισμα του μαρμάρου, έτσι ώστε να αφαιρεθούν από το κομμάτι της ύλης τα περιττά στοιχεία για να δοθεί μορφή στο άμορφο. Η γλυπτική σε πέτρα και μάρμαρο εμπεριέχει μεταξύ άλλων και την εξωτερίκευση ενέργειας που εκτονώνεται με κάθε χτύπημα για τη μορφοποίηση του υλικού. Ο χορός, μια άλλη μορφή τέχνης, χρησιμοποιεί ως εργαλείο δημιουργίας το ίδιο το ανθρώπινο σώμα. Στον χορό, ο άνθρωπος αποκτά καλύτερη συναίσθηση του σώματος του, εξωτερικεύει ενέργεια και συνδέεται καλύτερα με τα συναισθήματα του.
Η θεραπευτική συμβολή της τέχνης ήταν γνωστή στην Ελλάδα από την αρχαιότητα. Στα θεραπευτικά κέντρα της εποχής, τα λεγόμενα Ασκληπιεία, υπήρχε ναός για την πνευματική άσκηση, στάδιο για τη σωματική εκγύμναση και θέατρο για την ψυχική άσκηση των ασθενών. Στις θεραπευτικές τέχνες καταλήγουμε πως αυτό που έχει καθοριστικό ρόλο είναι το "ταξίδι" της διαδικασίας, ενώ το τελικό έργο τέχνης έχει δευτερεύουσα θέση.
Μια ακόμα πρωτοτυπία, που όπως αναφέρθηκε πιθανότατα να έρθει και στην Ελλάδα, είναι η ενασχόληση με την τέχνη αντί χορήγησης ψυχικών φαρμάκων. Κατάθλιψη, άνοια και άλλες ψυχικές νόσοι παρουσιάζουν μεγάλη βελτίωση από την παρακολούθηση και τη συμμετοχή σε δραστηριότητες τέχνης και πολιτισμού. Πρακτικά αυτό σημαίνει πως θα συστήνεται σε ασθενείς ψυχικών νοσημάτων η παρακολούθηση δράσεων πολιτιστικού περιεχομένου ή ακόμα και η συμμετοχή τους σε κάποιου είδους τέχνη.
Η συσχέτιση τέχνης και ευ-ζην φαίνεται ακόμα πιο καίρια στη σημερινή ψηφιοποίηση των πάντων και κατά την είσοδο μας στην Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση. Η πολύωρη ασχολία με τα κινητά τηλέφωνα και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές για εργασία ή διασκέδαση, έχει δημιουργήσει το φαινόμενο της ψηφιακής υπερκόπωσης-digital burnout (ο όρος αυτός αναφέρεται στα συναισθήματα άγχους, εξάντλησης, στρες και απάθειας που προκαλούνται από την πολύωρη ασχολία με ψηφιακές συσκευές). Πρακτικά αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι αναζητούν τρόπους διαφυγής από το εικονικό περιβάλλον. Η τέχνη έχει τη δυναμική να προσφέρει αυτή τη διέξοδο, βάζοντας το άτομο να χρησιμοποιήσει τις δημιουργικές του δεξιότητες μακριά από μια οθόνη. Το θέατρο και ο χορός ενεργοποιούν το σώμα και τον ψυχισμό, ενώ οι εικαστικές τέχνες προσφέρουν ένα χειροπιαστό αποτέλεσμα στον φυσικό κόσμο. Τα ευεργετικά αποτελέσματα από τον συνδυασμό της τέχνης και του ευ-ζην φαίνονται σε βάθους χρόνου.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Τι σημαίνει ευ ζην σύμφωνα με το κείμενο;
2. Πώς νιώθει ο σύγχρονος άνθρωπος εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης της τεχνολογίας;
3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο των ακόλουθων λέξεων: χρόνων, ύψιστο, σώμα, αποτέλεσμα, εργασία, διασκέδαση, εκγύμναση, βελτίωση.
4. Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: είσοδο, πολύωρη, εργασία, διασκέδαση, σώμα, έχει κερδίσει, καλύτερη, υγεία.
5. Να γράψετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις: εργασία, έχει δημιουργήσει, τέχνη, συμμετοχή, θεραπεία, υγεία.
6. Να γράψετε τις ακόλουθες προτάσεις από την ενεργητική στην παθητική σύνταξη:
i. Κάθε τέχνη χρησιμοποιεί διαφορετικό μέσο και τρόπο για την επίτευξη της θεραπείας.
ii. Οι εικαστικές τέχνες προσφέρουν ποιότητα ζωής.
iii. Η τέχνη προκαλεί διέξοδο από τη μίζερη πραγματικότητα.
iv. Η πολύωρη εργασία με την τεχνολογία προκαλεί υπερκόπωση.
v. Οι τέχνες βελτιώνουν την ψυχική υγεία των ανθρώπων.

Γ/ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Με ποιον τρόπο πιστεύετε ότι οι τέχνες βελτιώνουν την ψυχική μας υγεία και συντελούν στην πνευματική μας ισορροπία και την ψυχική μας υγεία; Να αιτιολογήσετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο (15-25 σειρών).

ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ - ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ. ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Α/ΚΕΙΜΕΝΟ
Στην Ελλάδα, η συστηματική επιμόρφωση των γονέων άρχισε με την ίδρυση της πρώτης σχολής γονέων το 1962 με την ιδιωτική πρωτοβουλία της ψυχολόγου, Μαρίας Χουρδάκη. Σήμερα ο θεσμός έχει επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Στην Αγγλία, τα πρώτα τμήματα Σχολών Γονέων, ξεκίνησαν να δημιουργούνται το 1938, ενώ στο Παρίσι, μία δεκαετία πριν. Τέλος, στην Ιταλία υπάρχουν αντίστοιχα πολλά τμήματα εκπαίδευσης με σημαντικότερο το Ινστιτούτο του Μιλάνου.
Το αντικείμενο των Σχολών Γονέων, όπως και της Συμβουλευτικής ευρύτερα, είναι η επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τους γονείς σε σχέση με τα παιδιά τους. Επιπλέον, η αυτογνωσία, η πληροφόρηση, η παρέμβαση όπου χρειάζεται και η προσαρμογή σε νέες πραγματικότητες. Ο σύμβουλος που συντονίζει την ομάδα έχει υποστηρικτικό, συμβουλευτικό, προληπτικό ρόλο κι όχι θεραπευτικό.
Η διαδικασία της συμβουλευτικής δεν είναι απλή. Ένα βασικό εργαλείο είναι η ενσυναίσθηση. Ο σύμβουλος προσπαθεί να μπει στη θέση του άλλου. Προσπαθεί μέσα από μία ενδότερη ματιά να τον καταλάβει και να τον κατευθύνει. Παράλληλα χρειάζεται να δείχνει ενδιαφέρον προς τους συμβουλευόμενους. Να είναι ειλικρινής, χωρίς όμως να κρίνει. Να μπορεί τέλος να διαπραγματεύεται τις απόψεις που τίθενται επί τάπητος στην ομάδα. Σημαντικό επίσης είναι να εμπνέει εμπιστοσύνη και να συζητά εναλλακτικές των προβλημάτων. Χωρίς όμως να δίνει μια απόλυτη κατεύθυνση και χωρίς να κάνει χρήση αντιμεταβίβασης.
Στις Σχολές Γονέων κάθε συνεδρία είναι διαφορετική. Θίγονται πολλά και διαφορετικά θέματα. Οι γονείς αποφασίζουν σύμφωνα με το τι τους απασχολεί. Η θεματολογία συνεπώς μπορεί να ποικίλλει. Επιλέγεται ανάλογα με τις ανάγκες που έχουν οι γονείς. Βασικό συστατικό των ομάδων είναι η συζήτηση μεταξύ των μελών. Επιπλέον, η βιωματική προσέγγιση των ζητημάτων. Αυτό ενισχύεται μέσα από βιωματικές ασκήσεις. Οι στόχοι του προγράμματος αφορούν σε τρία επίπεδα. Το γνωστικό, των ικανοτήτων και των στάσεων. Οι συναντήσεις ακολουθούν μια συγκεκριμένη δομή για να διευκολύνεται η ομάδα και να λειτουργεί αρμονικά.
Ο ρόλος του γονέα είναι αναμφισβήτητα ο πιο δύσκολος ρόλος. Η διαδικασία της συμβουλευτικής προσπαθεί να τον διευκολύνει χρησιμοποιώντας διάφορα θεωρητικά μοντέλα. Η χρήση των μοντέλων είναι αρκετά βοηθητική. Δίνει μια κατεύθυνση τόσο στον σύμβουλο όσο και στα μέλη της ομάδας. Κάθε μοντέλο ακολουθεί μια διαφορετική γραμμή σκέψης. Έτσι ο σύμβουλος μπορεί να αναπτύξει ένα θέμα σύμφωνα με τις αρχές ενός μοντέλου. Αμφότεροι, σύμβουλος και συμβουλευόμενοι ευθυγραμμίζονται από κοινού σε έναν τρόπο σκέψης, σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Ποιος είναι ο ρόλος των σχολών γονέων;
Ποιο είναι το βασικό εργαλείο των ψυχολόγων στις Σχολές Γονέων;
Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ξεκίνησαν, δύσκολος, αρμονικά, ζητημάτων.
Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: συγκεκριμένο, ξεκίνησαν, να δημιουργούνται, διαφορετική, εμπιστοσύνη, διευκολύνεται.
Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: σκέψης, βοηθητική, χρήση, πλαίσιο, απόψεις, προβλημάτων, θεραπευτικό, ομάδας, στόχοι, αυτογνωσία.
Φανταστείτε ότι είστε γονιός. Τι προβλήματα θα θίγατε σε μια σχολή γονέων που μπορεί να παρακολουθείτε; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 15-20 σειρών.

ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Ποια αρετή μου έδωσε η φύση για να αντιμετωπίσω αυτήν την κατάσταση;», διερωτάται ο Μάρκος Αυρήλιος, ο τελευταίος από τους πέντε μεγάλους κυβερνήτες της Ρώμης και φαντάζει πιο επίκαιρος από ποτέ. Ο στωικισμός, μια φιλοσοφική σχολή της αρχαιότητας, υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος πρέπει να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες με υπομονή, επιμονή και θάρρος. Ο άνθρωπος πρέπει να στρέφεται προς τον εαυτό του, να διερευνά τις ανάγκες του και να μάθει ποιος είναι, να αποκτήσει αυτογνωσία. Μόνο έτσι θα καταφέρει να καταπολεμήσει την οποιαδήποτε δυσκολία και δυσχέρεια, αλλά και τον φόβο που προκαλείται. Έτσι, ο στωικισμός λαμβάνει τις διαστάσεις ενός απόλυτου εγχειριδίου στους χαλεπούς (= δύσκολους) καιρούς της πανδημίας. «Πώς αντιμετωπίζουν άλλοι άνθρωποι παρόμοιες προκλήσεις;» αναρωτιέται ο άνθρωπος του 21ου αιώνα στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, σε κάθε γωνιά του γνωστού κόσμου.
Η ξέφρενη κούρσα του «λοιμού των Αντωνίνων», της λεγόμενης «Πανούκλας του Γαληνού» σκόρπισε τον θάνατο σε σχεδόν 5 εκατομμύρια ανθρώπους, πιθανότατα συμπεριλαμβανομένου του βασιλιά φιλοσόφου Μάρκου Αυρηλίου. Ένα ράγισμα στην ευρωπαϊκή ιστορία, η «πανώλη των Αντωνίνων» που προκλήθηκε ενδεχομένως από ένα στέλεχος του ιού της ευλογιάς με αφετηρία την Κίνα εξαπλώθηκε προς τη δύση.
Το θανατηφόρο ξέσπασμα μιας καταστροφικής πανδημίας για τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία με ολέθρια οικονομικά, κοινωνικά και στρατιωτικά αποτελέσματα ερέθισε τη φιλοσοφική πένα του Μάρκου Αυρήλιου. Σε έναν ηθικά έκπτωτο κόσμο με χρεωκοπημένες αξίες, ο Μάρκος Αυρήλιος γράφει το έργο του, Εις Εαυτόν, μια προσωπική εξομολόγησή του. Έτσι, εισήγαγε τη φιλοσοφική αρχή του στωικισμού.
Η πρόσκληση (ή πρόκληση) του Μάρκου Αυρήλιου για μια ενδοσκόπηση και εσωτερική απόσυρση του ανθρώπου είναι τα μοναδικά όπλα σε περιόδους εγκλεισμού. Ο άνθρωπος πρέπει να στραφεί εσωτερικά, να διερευνήσει τον εαυτό του, απαλλαγμένος από υλικές αποδράσεις, καθώς έτσι ξεφορτώνεται τα ψυχολογικά βαρίδια της καθημερινότητας. Αποκτά παράλληλα τη δυνατότητα να ψυχαναλύσει τον εαυτό του. Έτσι, κερδίζει την εσωτερική του ελευθερία.
«Ο φόβος μας κάνει περισσότερο κακό από τα πράγματα για τα οποία φοβόμαστε». Μια χαρακτηριστική φράση του στωικισμού συνεισφέρει στην αποσυναρμολόγηση των ανθυγιεινών αισθημάτων ή άλλων παθών και σκέψεων που κατακλύζουν την καθημερινότητάς μας, σκοτώνοντας τις ψυχολογικές άμυνές μας. Ο ιός ενδέχεται να βλάψει το σώμα μας, ενώ η καταλυτική επίδραση του φόβου «πληγώνει» την καρδιά της ύπαρξή μας, κατατρώγοντας την ψυχή μας.
Ακόμη και εάν επιβιώσεις από τον ιό, η ανησυχία γι’ αυτόν ισοπεδώνει τους αμυντικούς μηχανισμούς σου και κυριεύει την ψυχή σου από φόβο και άγχος. Πρέπει λοιπόν, να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας (ειδικά τα αρνητικά, όπως ο φόβος, το άγχος και η ανησυχία), ώστε να είμαστε πνευματικά και ψυχικά ισορροπημένοι και υγιείς.
«Ο στωικισμός σάς εκπαιδεύει να αντιμετωπίζετε ό,τι συμβαίνει χρησιμοποιώντας τις αρετές που έχετε καλλιεργήσει εδώ και πολλά χρόνια. Εκπαιδεύεστε για να μην εκπλαγείτε, να είστε έτοιμοι», επισημαίνει ο William Stephens, καθηγητής φιλοσοφίας στο Κολλέγιο Τεχνών και Επιστημών. «Αυτό που κουράζει τους ανθρώπους τώρα είναι, ξεχνάμε ότι έχουμε μια μακρά ιστορία μάχης επιδημιών. Οι ασθένειες δεν είναι νέες. Θα περάσουμε από το COVID-19. Με τον Στωικισμό, μπορούμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς θα χειριστούμε τον εαυτό μας τόσο τώρα όσο και στον δρόμο μπροστά μας.
Επομένως, το εγχειρίδιο στωικισμού Τα εις Εαυτόν του Μάρκου Αυρήλιου είναι ένα πολύ σημαντικό βοήθημα για τον σύγχρονο άνθρωπο, ώστε να μπορέσει να διερευνήσει τον εαυτό του, να καλλιεργήσει τις αρετές της επιμονής, της υπομονής και της αλληλεγγύης κι έτσι, θα καταφέρει να περάσει τις δυσκολίες κι αυτής της πανδημίας.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Τι είναι το φιλοσοφικό ρεύμα του στωικισμού; Να το αναλύσετε βάσει του κειμένου, αλλά με δικά σας λόγια.
2. Ποιος Ρωμαίος αυτοκράτορας έγραψε ένα βιβλία σχετικά με τον στωικισμό; Πώς ονομάζεται το έργο του; Τι ήθελε να διδάξει στο ρωμαϊκό αναγνωστικό κοινό της εποχής του;
3. Να δώσετε έναν άλλον τίτλο στο κείμενό σας.
4. Να γράψετε ένα συνώνυμο από τις ακόλουθες λέξεις: δυσχέρεια, αλληλεγγύης, ασθένειες, να αρχίσουμε, σύγχρονο, άγχος, σκοτώνοντας, κουράζει.
5. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: δυσκολίες, άγχος, ανησυχία, ισορροπημένοι, υγιείς, εσωτερικά, υλικές, υπομονής, νέες, ασθένειες, να αρχίσουμε, κουράζει.
6. Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις: φύση, καταπολεμήσει, αλληλεγγύης, πανδημίας, καλλιεργήσει, αρετές, διερευνήσει, κουράζει, πληγώνει, υπομονής.
7. Να αναφέρεται τρία παραδείγματα μεταφορικών φράσεων μέσα από το κείμενο.

Γ/ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Με ποιους τρόπους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που μας προκαλούν οι συνθήκες της πανδημίας και του αναγκαστικού εγκλεισμού μας; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο (20-30 σειρών).

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΚΠΑ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Η εκπαίδευση αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους πυλώνες μιας κοινωνίας, καθώς η επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο, που περιλαμβάνει αλλά δεν περιορίζεται σε γνώση, δεξιότητες και δυνατότητες εκμάθησης, είναι κρίσιμος παράγοντας για τη μακροχρόνια ανάπτυξη μιας χώρας και τη βελτίωση της ευημερίας του πληθυσμού. Η περιγραφή των διαρθρωτικών προβλημάτων της ελληνικής εκπαιδευτικής πράξης, οι πληγές της ελληνικής εκπαίδευσης, δείχνει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε για τη βελτίωση της εκπαίδευσης σήμερα.
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι ότι η τεχνική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι υποβαθμισμένη. Στη δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση στην Ελλάδα η συμμετοχή των μαθητών είναι μικρή. Η συνολική χρηματοδότηση των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι χαμηλότερη του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα μαθητές και μαθήτριες με ταλέντο σε τεχνικά επαγγέλματα να μην βρίσκουν την απαιτούμενη διέξοδο.
Η συνολική χρηματοδότηση της εκπαίδευσης καλύπτει κυρίως μισθούς – αλλά ελάχιστες υποδομές, με απόρροια τα ελληνικά σχολεία να έχουν πολλά τεχνικά προβλήματα. Ανεπαρκείς είναι και οι ψηφιακές υποδομές, υποβαθμισμένες οι ψηφιακές δεξιότητες καθηγητών και μαθητών. Η εμπειρία της αντιμετώπισης του κορωνοϊού ανέδειξε το έλλειμμα. Η αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων διδασκόντων και διδασκομένων είναι από τις μεγάλες προτεραιότητες της πολιτικής.
Ένα ακόμη από τα μεγαλύτερα προβλήματα εντοπίζονται στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Πιο συγκεκριμένα, τα Πανεπιστήμια δεν λαμβάνουν υπόψη τις ανάγκες της αγοράς, με αποτέλεσμα να μην δημιουργούν ικανούς και ανταγωνστικούς επαγγελματίες.
Ο περισσότερο σημαντικός παράγοντας στην ποιότητα της εκπαίδευσης είναι η ποιότητα των εκπαιδευτικών, η οποία πρέπει να αξιολογείται. Η αξιολόγηση λοιπόν, αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της εκπαίδευσης, που δυστυχώς λείπει από το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας.
Επομένως, το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα πρέπει να εντοπίσει τρόπους επίλυσης αυτών των προβλημάτων και εποικοδομητικής αντιμετώπισής τους, καθώς έτσι θα επέλθει η βελτίωση και σε πολλούς άλλους τομείς της κοινωνίας, όπως στην αγορά εργασίας και την οικονομία.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Αφού διαβάσετε το κείμενο, να αναφέρετε συνοπτικά και με δικά σας λόγια τα προβλήματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος σήμερα.
2. Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Η αξιολόγηση αποτελεί βασικό παράγοντα για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
2. Η χρηματοδότηση για την εκπαίδευση δεν είναι επαρκής.
3. Οι εκπαιδευτικές υποδομές είναι ανεπαρκείς.
4. Οι ψηφιακές υποδομές του εκπαιδευτικού συστήματος καλύπτουν τις ανάγκες μαθητών και εκπαιδευτικών.
5. Τα Πανεπιστήμια δεν προετοιμάζουν επαρκώς τους νέους για την αγορά εργασίας.

3. Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: βελτίωση, ευημερίας, προβλημάτων, απόρροια, πληγές.
4. Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις: βελτίωση, ικανούς, περισσότερο, ανεπαρκείς, σήμερα.
5. Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: εκπαίδευση, κοινωνίας, ανάπτυξη, επαγγελματική, δυνατότητες.
6. Να αναφέρετε τρεις φράσεις μεταφορικές μέσα στο κείμενο.
7. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο κείμενο.

Μουσική: Τα ψυχολογικά οφέλη της
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ
Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Είτε σου αρέσει η rock, είτε απολαμβάνεις την pop, είτε προτιμάς την παραδοσιακή, η μουσική είναι κάτι ισχυρό. Ο καθένας μπορεί να ταυτιστεί με το είδος που επιδρά και μιλά στην ψυχή του με μοναδικό τρόπο, μιας και υπάρχει πληθώρα μουσικών ειδών. Φυσικά, το μόνο σίγουρο είναι πως η μουσική, πέρα από την διασκεδαστική της αξία, έχει πολλά πλεονεκτήματα στον εγκέφαλό σου. Πιο συγκεκριμένα, η μουσική μπορεί να αλλάξει προς το καλύτερο τον τρόπο που σκέφτεσαι, που νιώθεις, που συμπεριφέρεσαι.
Αρχικά, η μουσική βελτιώνει τη διάθεσή μας. Για παράδειγμα, όταν έχεις μία κακή ημέρα, δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο από το να ακούσεις τα αγαπημένα σου τραγούδια. Οι μουσικοί τόνοι και οι στίχοι θα αλλάξουν και θα βελτιώσουν την διάθεσή σου δίνοντάς σου δύναμη για την ημέρα που έχεις μπροστά σου. Νιώθεις ότι δεν μπορείς να σηκωθείς το πρωί; Χρειάζεσαι ώθηση σε μία δύσκολη ημέρα; Δεν βρίσκεις κίνητρο να αθληθείς; Τραγούδια με γρήγορο ρυθμό θα σε γεμίσουν ενέργεια για να συνεχίσεις τη μέρα σου.
Η μουσική επίσης μπορεί να μειώσει το άγχος, διότι κάποια είδη μουσικής έχουν την δυνατότητα να σε βοηθήσουν να ελαττώσεις το άγχος σου. Η απαλή και ατμοσφαιρική μουσική διεγείρει χαλαρωτικά τον εγκέφαλό σου. Οπότε, την επόμενη φορά που θα θες να αποβάλεις στρες από μέσα σου, ψάξε για λίστες τραγουδιών που περιέχουν ατμοσφαιρική και χαλαρωτική μουσική.
Επιπροσθέτως, η μουσική βελτιώνει τη συγκέντρωση, καθώς ένα από τα κυριότερα οφέλη της μουσικής είναι ότι μπορείς να ακούς τα αγαπημένα σου τραγούδια καθώς κάνεις τις καθημερινές σου δραστηριότητες. Το να μείνεις συγκεντρωμένος σε μία δραστηριότητα -π.χ. διάβασμα, εργασία, κ.ά.- μπορεί να είναι δύσκολο για μερικούς. Μερικά είδη μουσικής φαίνεται πως τονώνουν τη συγκέντρωση και βελτιώνουν την απόδοση. Σε αυτά τα είδη ανήκουν η ορχηστρική, κλασσική και ατμοσφαιρική μουσική.
Ένα ακόμη θετικό στοιχείο της μουσικής είναι ότι συντελεί στη χαλάρωση. Όλοι απολαμβάνουν τη χαλάρωση στο τέλος μιας κουραστικής ημέρα! Το να ακούς μουσική είναι ένας απλός τρόπος για χαλάρωση μιας και απελευθερώνει την ένταση από τους μυς σου και απομακρύνει το στρες. Όταν οι μυς σου χαλαρώνουν, το ίδιο κάνει και το μυαλό σου.
Τέλος, η μουσική μπορεί να βοηθήσει και στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης. Η μουσικοθεραπεία είναι ένας δημοφιλής τρόπος για την καταπολέμηση του άγχους και της κατάθλιψης. Η μουσική επιδρά με τέτοιο τρόπο στα συναισθήματά σου που μπορεί να εξαλείψει, σχεδόν, τις αγχώδεις και καταθλιπτικές σκέψεις.
Όποιο είδος μουσικής κι αν αγαπάς, φτιάξε τις δικές σου λίστες για να ακούς σε κάθε στιγμή της ζωής σου κι άσε τις νότες να σε συνεπάρουν και να σε βοηθήσουν να προχωρήσεις στην μέρα σου με τον καλύτερο δυνατό τρόπο!
Κείμενο: Βάσω Σοφία, Κλινική Ψυχολόγος, MSc

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α/ Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: νιώθεις, τονώνουν, ένταση, απαλή, χαλαρωτικά, να αποβάλεις, βελτιώνουν, ίδιο, φτιάξε, ψάξε, να εξαλείψει, να αθληθείς.
Β/ Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: θετικό, καλύτερο, δημοφιλής, κουραστικής, τέλος, χαλάρωση, απομακρύνει, μυαλό, βελτιώνουν, τονώνουν, αγχώδεις, πλεονεκτήματα, ενέργεια, απλός.
Γ/ Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):
1. Υπάρχουν λίγα είδη μουσικής.
2. Η μουσική μπορεί να βοηθήσει στη θεραπεία της κατάθλιψης.
3. Η μουσική διασπά τη συγκέντρωσή μας.
4. Η μουσική μάς προκαλεί ένταση.
5. Η μουσική μάς προκαλεί χαλάρωση.
6. Η μουσική δεν μπορεί να μας βοηθήσει στην άθληση.
7. Η μουσική μάς δίνει ώθηση για να σηκωθούμε το πρωί.
8. Η μουσική συντελεί στη βελτίωση της λειτουργίας του εγκεφάλου.
9. Η θεραπεία με μουσική ονομάζεται μουσικοθεραπεία.
10. Η ροκ μουσική δεν έχει κανένα όφελος για τον εγκέφαλο.
Δ/ Να δώσετε έναν άλλον τίτλο στο κείμενο.
Ε/ Ποια είναι τα οφέλη της μουσικής; Εσείς σε ποιες περιπτώσεις της καθημερινότητάς σας ακούτε μουσική και γιατί; Να γράψετε ένα κείμενο 2-3 παραγράφων για να δημοσιευτεί στην ιστοσελίδα του σχολείου σας.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΛΥΚΕΙΑ
Κείμενο 1

Είναι στο βλέμμα των άλλων που συνειδητοποίησα για πρώτη φορά πως η ιστορία μου απαρτιζόταν από δύο ξεχωριστά κεφάλαια. Στη Γαλλία, στο σχολείο, ήμουν ο Έλληνας, εκείνος που μερικές φορές στο διάλειμμα χρησιμοποιούσε αυθόρμητα κάποια λέξη που είχε ακούσει στο σπίτι, ακατανόητη για τους μικρούς συμμαθητές του, οι οποίοι δεν έχαναν την ευκαιρία να γελάσουν περιφρονητικά μπροστά σε κάτι που δεν καταλάβαιναν. Στην Ελλάδα, πάλι, στον τόπο καταγωγής της οικογένειάς μου, όπου επέστρεφα για διακοπές τα καλοκαίρια μαζί με τους γονείς και την αδελφή μου, η παριζιάνικη προφορά και το ωχρό μου δέρμα με έκαναν να ξεχωρίζω από τα άλλα σκληραγωγημένα παιδιά, που ήξεραν να κάνουν ποδήλατο χωρίς να κρατούν το τιμόνι. Περίεργο συναίσθημα τελικά το να είσαι ταυτόχρονα και από δω και από κει, και πλούσιος και φτωχός. Πλούσιος, όταν μου φαινόταν πως οι δυο μου γλώσσες, οι δυο μου πολιτισμοί, οι δυο μου πατρίδες με έκαναν πιο προικισμένο από τους άλλους, περισσότερο ανοιχτό στον κόσμο, περισσότερο ανεκτικό∙ φτωχός, όταν έπρεπε να υπομείνω τα ατέλειωτα πειράγματα που προκαλούσε αυτή η διαφορετικότητα∙ ακόμα πιο φτωχός, όταν μου έκαναν την κλασική ερώτηση: «Προτιμάς το Παρίσι ή την Αθήνα, Νικολάκη;» Σαν να με ρωτούσαν αν προτιμώ τον πατέρα μου ή τη μητέρα μου. Για να μη χρειάζεται να απαντώ σ’ αυτά τα ψευτοδιλήμματα, αποφάσισα τελικά να αποδεχθώ πλήρως τη διπλή μου ταυτότητα. Η Γαλλία με είδε να γεννιέμαι και να μεγαλώνω, μου έδωσε τις ίδιες ευκαιρίες που έδινε και στους άλλους πολίτες της. Η Ελλάδα με ενέπνευσε, με καθοδήγησε, μου κληροδότησε μια πανάρχαια γλώσσα. Χάρη, λοιπόν, σ’ αυτή τη διπλή ταυτότητα μυήθηκα‐ εκ των πραγμάτων κι από τα γεννοφάσκια μου, που λένε‐ στην ώρα της Ευρώπης.
(Απόσπασμα από Νίκος Αλιάγας, Γεννήθηκα Έλληνας,
Λιβάνης, Αθήνα 2004, σ.13-14.)

Κείμενο 2
Μια χώρα έχει συνήθως μία γλώσσα την οποία μιλούν οι περισσότεροι κάτοικοί της, για παράδειγμα, δανικά στη Δανία, γαλλικά στη Γαλλία και ούτω καθεξής. Αλλά πολλοί απ’ αυτούς τους ανθρώπους έχουν μάθει κι άλλες γλώσσες. Πολλοί κάτοικοι είναι μετανάστες και μιλούν τη γλώσσα της χώρας στην οποία γεννήθηκαν και μεγάλωσαν. Σε όλες τις χώρες μιλιούνται πολλές γλώσσες. Ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, είναι εκπληκτικές. Για παράδειγμα, στις ΗΠΑ μιλιούνται εκατοντάδες γλώσσες.[]
Αλλά γιατί οι άνθρωποι διατηρούν τις γλώσσες τους κατ’ αυτόν τον τρόπο; Γιατί δεν παρατούν οι μετανάστες την παλιά γλώσσα τους και δεν μαθαίνουν μία νέα, όταν πάνε σε μια καινούργια χώρα για να εγκατασταθούν; Βέβαια, πολλοί το κάνουν […]. Αλλά υπάρχουν επίσης πολλοί που καταβάλλουν σημαντικές προσπάθειες για να διατηρήσουν την πρώτη τους γλώσσα ζωντανή: τη μιλούν όποτε μπορούν, ιδρύουν τοπικές κοινότητες, όπου αυτό συνηθίζεται, και τη μαθαίνουν στα παιδιά τους. Συχνά και το κράτος υποδοχής επίσης καταβάλλει κάθε προσπάθεια να ενθαρρύνει την πολυγλωσσία, παρέχοντας υπηρεσίες σε όσες γλώσσες είναι δυνατόν. Φανταστείτε τώρα ότι μετακομίζετε εσείς σε μια άλλη χώρα. Θα θέλατε να ξεχάσετε τη μητρική σας γλώσσα; Προφανώς όχι. Θα είχατε ακόμη φίλους και συγγενείς στη χώρα σας με τους οποίους θα θέλατε να μιλάτε ή να επικοινωνείτε. Αλλά, ακόμη κι αν δεν ίσχυε αυτό, θα είχατε στο μυαλό σας όλη τη γνώση και τις αναμνήσεις του πολιτισμού της, τα βιβλία που διαβάσατε, τα τραγούδια που μάθατε, το λαϊκό ιδίωμα με το οποίο είστε εξοικειωμένοι. Η μητρική σας γλώσσα αποτελεί μέρος της ταυτότητάς σας, είναι μια αίσθηση του ποιος είστε. Και αποτελεί μέρος της ταυτότητας αυτών που γνωρίζετε καλύτερα απ’ όλους, δηλαδή των ανθρώπων με τους οποίους μεγαλώσατε.
(Απόσπασμα από David Crystal, Ένα Μικρό Βιβλίο για τη Γλώσσα,
μετάφραση Γρηγόρης Κονδύλης, Πατάκης, Αθήνα2010, σ.121‐123.)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Ποια/Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή/σωστές;
Για τον Νίκο Αλιάγα (κείμενο 1) η γλώσσα που μιλούσε δεν τον έκανε να ξεχωρίζει μόνο στη Γαλλία.
Στα κείμενα 1 και 2 γίνεται φανερό ότι η διατήρηση της μητρικής γλώσσας δεν σχετίζεται με την ταυτότητα ενός ανθρώπου.
Τα ψευτοδιλήμματα σχετικά με τη διπλή ταυτότητά του έκαναν τον Νίκο Αλιάγα να αισθάνεται πλουσιότερος και πιο προικισμένος. (κείμενο 1)
Η ίδρυση τοπικών κοινοτήτων από τους μετανάστες στη χώρα υποδοχής συμβάλλει στη διατήρηση της μητρικής τους γλώσσας (κείμενο 2).

Ποια/Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστή/σωστές;
Στη Γαλλία ο Νίκος Αλιάγας βρήκε τις ευκαιρίες και την έμπνευση που χρειαζόταν (κείμενο 1).
Η μητρική γλώσσα ενός μετανάστη μένει πίσω στη χώρα προέλευσής του, μαζί με τους φίλους και συγγενείς του, με τους οποίους θα ήθελε να επικοινωνεί (κείμενο 2).
Για τον Νίκο Αλιάγα (κείμενο 1) το να πρέπει να διαλέξει μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας τον έκανε να αισθάνεται φτωχός.
Πολλοί μετανάστες μαθαίνουν τη γλώσσα της χώρας υποδοχής τους.

πως η ιστορία μου απαρτιζόταν από δύο ξεχωριστά κεφάλαια (κείμενο 1): Η δευτερεύουσα πρόταση είναι:
βουλητική που λειτουργεί ως επεξήγηση
βουλητική που λειτουργεί ως αντικείμενο
ειδική που λειτουργεί ως επεξήγηση
ειδική που λειτουργεί ως αντικείμενο

ωχρό (κείμενο 1): Ποιο είναι το συνώνυμο της λέξης;
φαιδρό
ερυθρό
χλομό
κυανό

αν προτιμώ τον πατέρα μου ή τη μητέρα μου (κείμενο 1): Η πρόταση είναι:
πλάγια ερωτηματική ολικής άγνοιας
πλάγια ερωτηματική μερικής άγνοιας
ευθεία ερωτηματική ολικής άγνοιας
ευθεία ερωτηματική μερικής άγνοιας

Η Γαλλία με είδε (κείμενο 1): Η λέξη «με» είναι:
πρόθεση
αντωνυμία
σύνδεσμος
αχώριστο μόριο

καταβάλλουν (κείμενο 2): Το ποιόν ενέργειας του ρήματος είναι:
συνοπτικό
μη συνοπτικό / εξακολουθητικό
συντελεσμένο
παροντικό
Ποια/Ποιες από τις παρακάτω λέξεις έχουν το ίδιο α΄ συνθετικό με τη λέξη συνηθίζεται (κείμενο 2);
συσκευή
σύσσωμος
συρτάρι
συκοφαντώ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΛΥΚΕΙΑ
Διαδίκτυο και μάθηση
Το διαδίκτυο (Internet) αποτελεί ένα από τα νεώτερα, δυναμικότερα αλλά και πιο πολυδιάστατα αποκτήματα της εκπαιδευτικής εργαλειοθήκης. Θεωρείται σήμερα ένα μέσο πλοήγησης σε κάθε πληροφορία που αφορά τον μαθητή και τον εκπαιδευτικό και μάλιστα μ’ ένα τρόπο διερευνητικό και σαφώς αντίθετο με τη μοναδική γνώση του σχολικού βιβλίου.
Μια σωρεία πλεονεκτημάτων χαρακτηρίζουν τα πολυμέσα, βάσει των οποίων μαθητές και εκπαιδευτικοί διευρύνουν την πληροφορία, την ανακαλούν όποτε τη χρειαστούν και, κυρίως, μπορούν να την ανασύρουν από πολλές πηγές, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται η κριτική σκέψη, αντίποδας της αυθεντίας και της μοναδικότητας της γνώσης.
Συγκεκριμένα, το διαδίκτυο προσφέρει εναλλακτικές μορφές μάθησης, γιατί προβάλλει την εικονική πραγματικότητα, πιο δελεαστική από τη γραφή και την έντυπη εικόνα, επιτρέπει την εξερεύνηση της γνώσης και, τέλος, παρακινεί και στην τυχαία μάθηση μέσα από τα παράθυρα ή τις συναφείς ιστοσελίδες που «ανοίγει» ο ενδιαφερόμενος, για να ψάξει το αντικείμενο που διερευνά. Η έρευνα μάλιστα στους ταξιδιώτες του διαδικτύου καταλήγει στο ότι όσο γενικότερους στόχους θέτει κανείς αρχικά τόσο περισσότερους κόμβους και παράθυρα επισκέπτεται, προκειμένου ν’ αποκτήσει μια ιδέα για το αντικείμενο που τον απασχολεί, και άρα τόσο περισσότερο ενημερώνεται για πολλά συναφή αντικείμενα.
Σε κάθε περίπτωση όμως τίθεται επιτακτικά το ζήτημα της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των πηγών του διαδικτύου και κατά πόσο το περιβάλλον αυτό εγκυμονεί κινδύνους. Είναι λογικό μέσα σ’ έναν απέραντο χάρτη πληροφοριών να εγκλείεται, πέρα από την επικοινωνιακή και τεχνολογική διάσταση, και η εμπορική. Από την άλλη πλευρά γνωρίζουμε, ότι η γνώση δεν ήταν ποτέ ουδέτερη. Η ιδεολογία του φορέα της πάντα στιγματίζει τη γνώση, μπορεί να συνδέεται με συμφέροντα και να προάγει αυτό που η κάθε κυρίαρχη ομάδα ή τάξη θεωρεί «σωστό».
Σε αυτό το περιβάλλον προβάλλει ως ανάγκη να διαμορφώσουμε κατάλληλες στάσεις και συμπεριφορές, για να προφυλαχθούμε από κάθε είδους διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης. Ειδικά οι μαθητές θα πρέπει, με την αρωγή και την υποστήριξη του εκπαιδευτικού συστήματος, να καλλιεργήσουν την ικανότητα να ξεχωρίζουν τη χρήσιμη από την άχρηστη ή την επιβλαβή γνώση (π.χ. ελέγχοντας τις πηγές και τους φορείς των πληροφοριών, κρίνοντας τυχόν επιχειρήματα που περιέχουν κ.λπ.). Τελικά, προστίθεται ένα νέο και ενδιαφέρον ζήτημα στην εκπαιδευτική διαδικασία: η ευθύνη όλων των φορέων του εκπαιδευτικού συστήματος για τη λειτουργική σχέση της μάθησης με το συνεχώς εξελισσόμενο γνωστικό περιβάλλον του διαδικτύου.
[Κεκές, Ι. & Μυλωνάκου, Η. 2001.«Διαδίκτυο και μάθηση: Οι στρατηγικές για την «πλοήγηση» και η διδακτική τους αξία». Επιθεώρηση εκπαιδευτικών θεμάτων, Π.Ι – με περικοπές και αλλαγές.]
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές, σύμφωνα με το κείμενο;
α. Το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εκπαίδευση και τη μάθηση, εφόσον περιλαμβάνει αμέτρητες πληροφορίες, τις οποίες μπορούν να διερευνήσουν οι μαθητές .
β. Το εκπαιδευτικό πλεονέκτημα του διαδικτύου είναι ότι προσφέρει στον καθένα τη δυνατότητα να βρίσκει εύκολα και γρήγορα αυτό που ψάχνει .
γ. Οι διαδικτυακές πληροφορίες ελέγχονται ως προς την αξιοπιστία τους λόγω της εμπορικής και της ιδεολογικής τους διάστασης .
δ. Η προστασία από τις διαδικτυακές πληροφορίες που δεν πληρούν τα κριτήρια της ευπρέπειας και της εγκυρότητας κρίνεται αναγκαίο να ρυθμιστεί με νομοθετικό πλαίσιο .

Το διαδίκτυο (Internet) αποτελεί ένα από τα νεώτερα, δυναμικότερα αλλά και πιο πολυδιάστατα αποκτήματα της εκπαιδευτικής εργαλειοθήκης: Να βρείτε ποια επιλογή αποτελεί συνώνυμο της λέξης που υπογραμμίζεται.
α. συγκροτεί
β. διαμορφώνει
γ. οργανώνει
δ. συνιστά

(Το διαδίκτυο) παρακινεί και στην τυχαία μάθηση μέσα από τα παράθυρα ή τις συναφείς ιστοσελίδες που «ανοίγει» ο ενδιαφερόμενος: Να βρείτε ποια επιλογή αποτελεί συνώνυμο της λέξης που υπογραμμίζεται.
α. γνωστές
β. παραπλήσιες
γ. θεματικές
δ. πληροφοριακές

Ειδικά οι μαθητές θα πρέπει, με την αρωγή και την υποστήριξη του εκπαιδευτικού συστήματος, να καλλιεργήσουν την ικανότητα ….: Να βρείτε ποια επιλογή αποτελεί συνώνυμο της λέξης που υπογραμμίζεται.
α. παρότρυνση
β. παρακίνηση
γ. βοήθεια
δ. ανοχή

Το διαδίκτυο προσφέρει εναλλακτικές μορφές μάθησης, γιατί προβάλλει την εικονική πραγματικότητα, πιο δελεαστική από τη γραφή και την έντυπη εικόνα …: Να βρείτε ποια επιλογή αποτελεί αντώνυμο της λέξης που υπογραμμίζεται.
α. απωθητική
β. αποθαρρυντική
γ. αποκαρδιωτική
δ. ανεπαρκή
Ειδικά οι μαθητές θα πρέπει να καλλιεργήσουν την ικανότητα να ξεχωρίζουν τη χρήσιμη από την άχρηστη ή την επιβλαβή γνώση…: Να βρείτε ποια επιλογή αποτελεί αντώνυμο της λέξης που υπογραμμίζεται.
α. βελτιωτική
β. ενισχυτική
γ. εμπλουτιστική
δ. ωφέλιμη

Συγκεκριμένα, το διαδίκτυο προσφέρει εναλλακτικές μορφές μάθησης, γιατί προβάλλει την εικονική πραγματικότητα: Να επιλέξετε ποια από τις εναλλακτικές διατυπώσεις αντικαθιστά ορθά το υπογραμμισμένο τμήμα του κειμένου, ώστε να μη διαφοροποιείται το νόημα.
α. λόγω της προβολής της εικονικής πραγματικότητας.
β. με την προβολή της εικονικής πραγματικότητας.
γ. όταν προβάλλει την εικονική πραγματικότητα
δ. λόγο της προβολής της εικονικής πραγματικότητας

Σε κάθε περίπτωση όμως τίθεται επιτακτικά το ζήτημα της εγκυρότητας και της αξιοπιστίας των πηγών του διαδικτύου: Να επιλέξετε ποια από τις εναλλακτικές διατυπώσεις αντικαθιστά ορθά το υπογραμμισμένο τμήμα του κειμένου, ώστε να μη διαφοροποιείται το νόημα.
α. αν οι πηγές του διαδικτύου είναι έγκυρες και αξιόπιστες.
β. ότι οι πηγές του διαδικτύου δεν είναι έγκυρες και αξιόπιστες.
γ. πώς οι πηγές του διαδικτύου δεν είναι έγκυρες και αξιόπιστες
δ. πως οι πηγές του διαδικτύου δεν είναι έγκυρες και αξιόπιστες

Σε αυτό το περιβάλλον προβάλλει ως ανάγκη να διαμορφώσουμε κατάλληλες στάσεις και συμπεριφορές, για να προφυλαχθούμε από κάθε είδους διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης: Να επιλέξετε ποια από τις εναλλακτικές διατυπώσεις αντικαθιστά ορθά το υπογραμμισμένο τμήμα του κειμένου, ώστε να μη διαφοροποιείται το νόημα.
α .από ανάγκη να υπάρξει προφύλαξη από κάθε είδος διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης.
β. με σκοπό την προφύλαξή μας από κάθε είδος διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης.
γ. ώστε να υπάρξει προφύλαξη από κάθε είδος διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης.
δ. με σκοπό την προφύλαξή μας από κάθε είδος διαδικτυακή πληροφορία που δεν πληροί τα κριτήρια της ευπρέπειας και της έγκυρης καταχώρισης

Μια σωρεία πλεονεκτημάτων χαρακτηρίζουν τα πολυμέσα, βάσει των οποίων μαθητές και εκπαιδευτικοί διευρύνουν την πληροφορία, την ανακαλούν … και, κυρίως, μπορούν να την ανασύρουν από πολλές πηγές. : Ποια από τις τρεις εναλλακτικές επιλογές σύνταξης του υπογραμμισμένου τμήματος προσεγγίζει όσο το δυνατό περισσότερο τη σύνταξη του πρωτότυπου κειμένου;
α. βάσει των οποίων η πληροφορία μπορεί να διευρυνθεί από εκπαιδευτικούς και μαθητές, να ανακληθεί και, κυρίως, να ανασυρθεί από πολλές πηγές.
β. βάσει των οποίων η πληροφορία διευρύνεται από εκπαιδευτικούς και μαθητές, ανακαλείται … και, κυρίως, μπορεί να ανασυρθεί από πολλές πηγές.
γ. βάσει των οποίων η πληροφορία διευρύνεται από εκπαιδευτικούς και μαθητές, ανακαλείται … και, κυρίως, ανασύρεται από πολλές πηγές.
δ. βάσει των οποίων η πληροφορία διευρύνεται από εκπαιδευτικούς και μαθητές, μπορεί να ανακαλείται … και, κυρίως, ανασύρεται από πολλές πηγές.

Το διαδίκτυο προσφέρει εναλλακτικές μορφές μάθησης, γιατί προβάλλει την εικονική πραγματικότητα, πιο δελεαστική από τη γραφή και την έντυπη εικόνα, επιτρέπει την εξερεύνηση της γνώσης και, τέλος, παρακινεί και στην τυχαία μάθηση μέσα από τα παράθυρα ή τις συναφείς ιστοσελίδες που «ανοίγει» ο ενδιαφερόμενος, για να ψάξει το αντικείμενο που διερευνά.: τι δηλώνουν τα εισαγωγικά;

α) ειρωνεία
β) αυτούσια παράθεση λόγων
γ) συνυποδηλωτική χρήση
δ) έμφαση

Η ιδεολογία του φορέα της πάντα στιγματίζει τη γνώση, μπορεί να συνδέεται με συμφέροντα και να προάγει αυτό που η κάθε κυρίαρχη ομάδα ή τάξη θεωρεί «σωστό»: τι δηλώνουν τα εισαγωγικά;

α) ειρωνεία
β) αυτούσια παράθεση λόγων
γ) συνυποδηλωτική χρήση
δ) έμφαση

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ
ΣΤΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΛΥΚΕΙΑ
Παγιδευμένοι στο διαδίκτυο
Το ίντερνετ του 2020 δεν έχει καμία σχέση με το ίντερνετ του 2010, κι αυτή η μεταβολή κρύβει εκπλήξεις που, ενώ βρίσκονται μπροστά στα μάτια μας, σπανίως υποψιαζόμαστε ή διακρίνουμε. Αυτή τη δεκαετία το ίντερνετ ταυτίστηκε σχεδόν πλήρως με τη μηχανή αναζήτησης Google και τις δύο μεγάλες πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων. Το Facebook και το Twitter μοιάζουν με «παιχνιδάκια» χαρωπής διάδρασης που προκαλούν «τρικυμίες στο ποτήρι» στο timeline μας, μέσα στις οποίες σκοτώνουμε την ώρα μας με like, σχόλια και «καρδούλες». Στην πραγματικότητα είναι μηχανισμοί παρακολούθησης, ανάλυσης και χειραγώγησης των συμπεριφορών, των ιδεών και των προτιμήσεων σε τοπική και διεθνή κλίμακα. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή...
Η μετάλλαξη του παγκόσμιου ιστού σε έναν οργανισμό που (χάρη στα κοινωνικά δίκτυα και στα smartphones) αποτελείται από δισεκατομμύρια διασυνδεδεμένα κύτταρα (δηλαδή από τους χρήστες τους) είναι ίσως η μεγαλύτερη αλλαγή που πραγματοποιήθηκε αυτή τη δεκαετία. Η αλλαγή συντελείται αργά και αδιάκοπα. Ποτέ στο παρελθόν η ανθρωπότητα δεν ήταν διασυνδεδεμένη σε τέτοιο βάθος και έκταση. Αυτή η μεταβολή έχει επηρεάσει δραματικά την πολιτική, την οικονομία, τις κοινωνικές σχέσεις, τις αντιλήψεις, την καταναλωτική συμπεριφορά, τις προσωπικές σχέσεις, ακόμα και τα συναισθήματα σε όλες τις χώρες, τις πόλεις και τις γειτονιές σε όλο τον κόσμο. Δεν έχουμε ίσως συνειδητοποιήσει ότι μέσα σε δέκα χρόνια έχουμε περάσει σε μια νέα εποχή, όπου η διασύνδεση παράγει διαρκώς νέου τύπου σκέψεις, κίνητρα και ερμηνευτικά πρότυπα. Αυτό το φαινόμενο όμως, η διασύνδεση, δεν λειτουργεί σαν ένα ανεξάρτητο οικοσύστημα, αλλά επηρεάζεται από «αόρατα χέρια».
[...]
H εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης επιτρέπει στο Google, στο Facebook και στο Twitter να αναλύουν σε τέτοιο βάθος τον όγκο των πληροφοριών που συλλέγουν, ώστε έχουν φτάσει στο σημείο να προβλέπουν τις μελλοντικές συμπεριφορές των χρηστών τους. Με αυτόν τον τρόπο προσφέρουν σε ιδιωτικές εταιρείες, αλλά και σε πολιτικά κόμματα, συμβουλευτικές υπηρεσίες για το πώς μπορούν να επηρεάσουν κρίσιμες ομάδες καταναλωτών και ψηφοφόρων, κερδίζοντας έτσι τα 9 από τα 10 δολάρια των εσόδων τους.
[...]
Το «νέο ίντερνετ» είναι μια πραγματικότητα από την οποία η αποχώρηση ισοδυναμεί με κοινωνική απομόνωση. Η επικοινωνία, η πληροφόρηση, οι αγορές, η ψυχαγωγία, οι φιλίες και οι ερωτικές γνωριμίες γίνονται πλέον σχεδόν αποκλειστικά μέσα από τις ψηφιακές πλατφόρμες. Το μέλλον αναμένεται να είναι ακόμα περισσότερο «εικονικό», αφού το δίκτυο 5G θα επιτρέψει όχι μόνο τα αυτοοδηγούμενα αυτοκίνητα, αλλά και τις εφαρμογές επαυξημένης πραγματικότητας.
Αλλά αυτά θα τα συζητήσουμε το 2030...

Derek Brahney/The New York Times (Από την Εφημερίδα «Η Καθημερινή», 30.12.2019, Διασκευή)

Ερωτήσεις

1. Να επισημάνετε τη σωστή απάντηση σύμφωνα με το περιεχόμενο του κειμένου και το μήνυμα που θέλει να μεταδώσει.
Η εξέλιξη της «τεχνητής νοημοσύνης» είναι διαχειρίσιμη από τους χρήστες του διαδικτύου ως προς τα αποτελέσματά της.
Η κοινωνική απομόνωση ευνοείται από τη χρήση του διαδικτύου.
οι πλατφόρμες κοινωνικών δικτύων ευνοούν την επικοινωνία μεταξύ των χρηστών
Η διασύνδεση μέσω του παγκόσμιου ιστού έγινε ταχύτατα την τελευταία δεκαετία

2. «εικονικός»: Να βρείτε τη συνώνυμη λέξη:
εποπτικός
εικαστικός
πλασματικός
φαντασμαγορικός

3. «διάδραση»: Να βρείτε τη συνώνυμη λέξη:
επικοινωνία
αλληλεπίδραση
διαδικασία
διαμεσολάβηση

4. «απομόνωση» Να βρείτε τη συνώνυμη λέξη:
αποκλεισμός
διάσπαση
απομάκρυνση
εξαγωγή

5. «αόρατα χέρια» : Να προσδιορίσετε την ακριβή σημασία της φράσης μέσα στο κείμενο:

επικίνδυνες επιρροές που διαμορφώνουν τη σκέψη
ανεξέλεγκτες ιδιωτικές εταιρείες
απομονωμένα κέντρα εξουσίας
απροσπέλαστοι μηχανισμοί ελέγχου και χειραγώγησης

6 . «σκοτώνουμε την ώρα μας» : Να προσδιορίσετε την ακριβή σημασία της φράσης μέσα στο κείμενο:
αναλωνόμαστε μέσα σε διαδραστικές δραστηριότητες
σπαταλούμε τον χρόνο μας χωρίς δημιουργικότητα
περνούμε την ώρα μας ανέμελα
περνούμε την ώρα μας δημιουργικά
7. ότι μέσα σε δέκα χρόνια έχουμε περάσει σε μια νέα εποχή: η πρόταση λειτουργεί συντακτικά ως
υποκείμενο
αντικείμενο
κατηγορούμενο
επεξήγηση
8. η διασύνδεση: ο συντακτικός ρόλος της λέξης είναι
υποκείμενο
αντικείμενο
παράθεση
επεξήγηση
9. Αυτή η μεταβολή έχει επηρεάσει δραματικά την πολιτική, την οικονομία, τις κοινωνικές σχέσεις, τις αντιλήψεις σε ……………επίπεδο:
διεθνής
διεθνή
διεθνές
διεθνείς
10. Το κείμενο προέρχεται από
άρθρο
συνέντευξη
δοκίμιο
επιφυλλίδα

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο πρωταρχικός σκοπός της αφηγηματικής θεραπείας είναι να νοηματοδοτήσουμε όλα όσα μας συμβαίνουν μέσα από την δημιουργία ιστοριών για τη ζωή μας. Αυτό που συμβαίνει συχνά είναι να επικεντρωνόμαστε στα αρνητικά γεγονότα και στις αδυναμίες μας, με αποτέλεσμα να γίνονται οι ιστορίες μας μονομερείς. Η αφηγηματική θεραπεία μπορεί να αποτελέσει ένα μέσο για να αυξήσουμε τις ιστορίες που μας βοηθούν να ανακαλύψουμε τις δυνατότητές μας και όχι τις αδυναμίες μας.
Ένα εργαλείο που χρησιμοποιείται είναι οι εξωτερικευτικές συζητήσεις. Σύμφωνα με αυτές, το πρόβλημα λαμβάνεται ως ένα αντικείμενο με δική του υπόσταση. Ουσιαστικά, γίνεται ξεκάθαρο ότι οι άνθρωποι είναι άνθρωποι και το πρόβλημα είναι το πρόβλημα. Η αφηγηματική θεραπεία σε αυτή τη φάση εστιάζει στο να βοηθήσει το άτομο να διαχωρίσει τον εαυτό του από το πρόβλημα που το απασχολεί. Αυτό συμβάλλει στο να δει το άτομο και να κατανοήσει τις δυνατότητες του, τα θετικά του στοιχεία και τα ενδιαφέροντά του. Η εξωτερίκευση οδηγεί το άτομο να αναλάβει το ίδιο την εξουσία να καθορίσει την ταυτότητα του και την σχέση που αναπτύσσει με τα προβλήματά του. Ο θεραπευτής λειτουργεί μέσα σε αυτό το πλαίσιο ως συν-ερευνητής που βοηθά το άτομο να κατανοήσει τις εμπειρίες του και τις ικανότητές του.
Εφόσον λοιπόν διαχωριστεί το άτομο από τα προβλήματά του, τότε ακολουθεί η δημιουργία εναλλακτικών ιστοριών. Το άτομο προσπαθεί να δημιουργήσει νέες ιστορίες μέσα στις οποίες επιχειρεί να διοχετεύσει τα όνειρα του, τις προσδοκίες του, τις δεξιότητές του, τις επιθυμίες του για το μέλλον. Η αφηγηματική θεραπεία χρησιμοποιεί τις πεποιθήσεις, τις γνώσεις και τις ικανότητες του ατόμου ως μέσο για να αλλάξει τη ζωή του.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
I. Τι είναι οι αφηγηματική θεραπεία; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας βάσει του κειμένου σας.
II. Να δώσετε έναν δικό σας τίτλο στο κείμενο.
III. Να γράψετε από ένα συνώνυμο σε κάθε μία από τις λέξεις του κειμένου: άτομο, επιθυμίες, αδυναμίες, ξεκάθαρο, να κατανοήσει.
IV. Να γράψετε ένα αντώνυμο σε κάθε μία από τις λέξεις που ακολουθεί: ικανότητες, θετικά, εξωτερίκευση, αδυναμίες, αντικείμενο, μέλλον.
V. Να γράψετε από μία πρόταση με κάθε μία από τις ακόλουθες λέξεις: γνώσεις, εμπειρίες, ενδιαφέροντα, μέλλον, δημιουργία, όνειρα.
VI. Γράψτε μια προσωπική ιστορία στην οποία να αναφέρετε όλα τα προβλήματα αι τους προβληματισμούς σας (π.χ. πράγματα που σας αγχώνουν, σας προκαλούν άγχος κτλ.) (έκταση: 20-25 σειρών).

ΑΥΤΟΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ - ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΕΚΠΑ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
Ο κόσμος, αλλά και οι μαθητές του έχουν αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Οι περισσότεροι δάσκαλοι σήμερα έρχονται αντιμέτωποι με μαθητές, οι οποίοι δείχνουν ελάχιστα ενδιαφέρον για τη μόρφωση, που αισθάνονται ότι οι ενήλικες δεν τους καταλαβαίνουν, αλλά δεν κάνουν καμία προσπάθεια για να τους καταλάβουν και δεν πιστεύουν στον εαυτό τους και στις δυνατότητές τους. Επιπλέον, τα παιδιά σήμερα, βρίσκουν λιγότερες πηγές για κοινωνική και συναισθηματική υποστήριξη. Αποτέλεσμα τέτοιων αλλαγών είναι ότι πολλοί μαθητές είναι λειτουργικά ανίκανοι να συγκεντρωθούν στα σχολικά τους καθήκοντα και βιώνουν ψυχολογικό πόνο και πίεση. Μέχρι να ικανοποιηθούν οι συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών για ασφάλεια, ταυτότητα αλλά και η αίσθηση ότι ανήκουν κάπου, είναι ανίκανα να λειτουργήσουν διανοητικά. Πολλά παιδιά δεν μπορούν να θυμηθούν τι διδάχτηκαν στο σχολείο την προηγούμενη μέρα, επειδή είναι συγκεντρωμένα στις δικές τους συναισθηματικές ανάγκες.
Η οικογένεια αναγνωρίζεται ότι είναι ο πρωταρχικά υπεύθυνος για την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών αλλά, εξαιτίας των σημερινών οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών, πολλές οικογένειες είναι ανίκανες να παρέχουν τις βασικές συνθήκες για την ευνοϊκότερη ανάπτυξη των παιδιών τους. Τα σχολεία, από την άλλη πλευρά, δεν έχουν παρά ελάχιστη επιλογή στο να προσφέρουν κάποια συμπληρωματική υποστήριξη, όταν αυτή χρειάζεται. Αν θέλουμε οι μαθητές να λειτουργούν σε υψηλότερα διανοητικά επίπεδα, τότε πρέπει να παρέχονται στο σχολείο συνθήκες και εμπειρίες, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να λειτουργούν σε τέτοια επίπεδα. Μπορούμε να βελτιώσουμε σημαντικά τις σχολικές συνθήκες, ώστε οι μαθητές να μπορούν να λειτουργούν περισσότερο αποτελεσματικά, χωρίς όμως να θυσιάζουμε τη πρωταρχική μας ευθύνη, δηλαδή την ανάπτυξη της ακαδημαϊκής προόδου.
Σαν εκπαιδευτές οφείλουμε να βοηθάμε τους ανθρώπους να αναπτυχθούν. Οι αποτελεσματικοί δάσκαλοι πάντοτε ενδιαφέρονται για την ευημερία των μαθητών τους. Οι δάσκαλοι που μεταφέρουν ένα αίσθημα φροντίδας στους μαθητές τους, είναι γνωστό ότι είναι περισσότερο αποτελεσματικοί. Πρέπει να παρέχουμε εμπειρίες στα παιδιά, ώστε να κατανοήσουν τον εαυτό τους, να αντιληφθούν ποιες επιλογές και εναλλακτικές λύσεις έχουν, πώς μπορούν να αναπτύξουν επιτυχημένες κοινωνικές σχέσεις, αλλά και πώς να αναλάβουν την ευθύνη για τη ζωή τους. Είναι δυνατό να καλυφθούν τέτοιες ανάγκες, χωρίς να υπάρξει μείωση της ακαδημαϊκής προόδου. Σημαντικές έρευνες στο εξωτερικό αποδεικνύουν ότι όλα τα σχολεία που έχουν αναγνωριστεί ως “αποτελεσματικά σχολεία” οφείλουν την επιτυχία τους στην έμφαση που δίνουν στην αυτοεκτίμηση και το σχολικό κλίμα.
Ο όρος “αυτοεκτίμηση” αρχίζει να γίνεται πλέον παγκόσμια κατανοητός. Συνήθως χρησιμοποιείται για να αναφερθούν οι αξιολογήσεις που οι άνθρωποι κάνουν, αλλά και συντηρούν σχετικά με τον εαυτό τους. Περιλαμβάνει διαθέσεις αποδοχής ή απόρριψης και το βαθμό που οι άνθρωποι νιώθουν αξιόλογοι, μοναδικοί και αποτελεσματικοί, στη καθημερινή τους ζωή.
Τα παιδιά αρχίζουν να μορφοποιούν τα πρώτα συναισθήματα αυτοεκτίμησης τις πρώτες έξι εβδομάδες τις ζωής τους, ανάλογα με το πώς εκτιμούν ότι ο κόσμος αντιδρά στις σωματικές και συναισθηματικές τους ανάγκες. Καθώς διέρχονται τα ποικίλα στάδια της ανάπτυξης, η αυτοεκτίμησή τους τροποποιείται ανάλογα με το πώς αντιδρούν οι σημαντικοί γι’ αυτούς ενήλικες στις ανάγκες τους και τον βαθμό που αυτές ολοκληρώνονται επιτυχώς σε κάθε αναπτυξιακό στάδιο.
Πιο συγκεκριμένα, οι ενέργειες που μπορούν να κάνουν γονείς και εκπαιδευτικοί για να αυξήσουν την αυτοκετίμηση των παιδιών είναι οι ακόλουθες:
Αγάπη και στοργή χωρίς όρους.
Σωστά καθορισμένα όρια, που σταθερά εφαρμόζονται.
Σεβασμός που δίνεται στα παιδιά φανερά, άμεσα και καθημερινά.

Πώς μπορούν οι δάσκαλοι να βοηθήσουν τους μαθητές σ’ αυτή τη διαδικασία; Πρώτον, μπορούν να παρέχουν ευκαιρίες ώστε τα παιδιά να κερδίζουν την προσοχή και να αισθάνονται σημαντικοί με αποδεκτούς τρόπους. Επιπλέον, μπορούν να φροντίσουν ώστε κανένα παιδί να μην αισθάνεται απομονωμένο ή κοινωνικά απορριπτέο. Σε μερικές περιπτώσεις ίσως να είναι απαραίτητο να διδαχτούν βασικές κοινωνικές δεξιότητες τα παιδιά που δεν έχουν ποτέ διδαχτεί, όπως το πώς να συναναστρέφονται τους άλλους, ώστε να κερδίζουν την αποδοχή. Είναι επίσης σημαντικό να τονίζουν στους μαθητές τη σημασία της εσωτερικής αίσθησης της αυτοεκτίμησης από το να βασίζονται σε εξωτερικές πηγές όπως: το να ευχαριστούν τους άλλους, την εμφάνιση, τη δημοτικότητα, την κοινωνική θέση. Οι εσωτερικές πηγές βασίζονται στη δυνατή αίσθηση της ταυτότητας ή της αντίληψης “του ποιος είναι κάποιος”, την ξεκάθαρη γνώση του ατόμου που “κάποιος θέλει να είναι” και τα πράγματα που “αυτός θέλει να πετύχει”. Τέλος, οι δάσκαλοι μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να έχουν διορατικότητα και σχετική πρόβλεψη του μέλλοντος, βοηθώντας τα να θέτουν στόχους για τον εαυτό τους και να χρησιμοποιούν κατάλληλα μέσα για να πετύχουν σε αυτούς τους στόχους.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Τι είναι η αυτοεκτίμηση; Να απαντήσετε βάσει του κειμένου, αλλά με δικά σας λόγια.
2. Πώς μπορεί η οικογένεια να συντελέσει στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης των παιδιών από την αρχή της ζωής τους; Να απαντήσετε βάσει του κειμένου σας, αλλά με δικά σας λόγια.
3. Πώς μπορεί ένας δάσκαλος να συντελέσει στην καλλιέργεια της αυτοεκτίμησης των μαθητών του; Να συμβουλευτείτε το κείμενό σας, αλλά να απαντήσετε με δικά σας λόγια.
4. Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: καταλαβαίνουν, στόχους, να παρέχουν, δάσκαλοι, συντηρούν, υποστήριξη.
5. Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου σας: εσωτερικές, δυνατή, να πετύχει, σωστά, σεβασμός, φανερά, άμεσα, καθημερινά, ενήλικες, σημαντικοί, απόρριψης, κατάλληλα, υψηλότερα, μέλλοντος.
6. Να γράψετε προτάσεις με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: δεξιότητες, ταυτότητας, στόχους, αισθάνονται, μαθητές, ευθύνη, προόδου, γνώση, λύσεις, υποστήριξη.

ΣΧΟΛΕΣ ΓΟΝΕΩΝ - ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ. ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
Α/ΚΕΙΜΕΝΟ
Στην Ελλάδα, η συστηματική επιμόρφωση των γονέων άρχισε με την ίδρυση της πρώτης σχολής γονέων το 1962 με την ιδιωτική πρωτοβουλία της ψυχολόγου, Μαρίας Χουρδάκη. Σήμερα ο θεσμός έχει επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Στην Αγγλία, τα πρώτα τμήματα Σχολών Γονέων, ξεκίνησαν να δημιουργούνται το 1938, ενώ στο Παρίσι, μία δεκαετία πριν. Τέλος, στην Ιταλία υπάρχουν αντίστοιχα πολλά τμήματα εκπαίδευσης με σημαντικότερο το Ινστιτούτο του Μιλάνου.
Το αντικείμενο των Σχολών Γονέων, όπως και της Συμβουλευτικής ευρύτερα, είναι η επίλυση των προβλημάτων που απασχολούν τους γονείς σε σχέση με τα παιδιά τους. Επιπλέον, η αυτογνωσία, η πληροφόρηση, η παρέμβαση όπου χρειάζεται και η προσαρμογή σε νέες πραγματικότητες. Ο σύμβουλος που συντονίζει την ομάδα έχει υποστηρικτικό, συμβουλευτικό, προληπτικό ρόλο κι όχι θεραπευτικό.
Η διαδικασία της συμβουλευτικής δεν είναι απλή. Ένα βασικό εργαλείο είναι η ενσυναίσθηση. Ο σύμβουλος προσπαθεί να μπει στη θέση του άλλου. Προσπαθεί μέσα από μία ενδότερη ματιά να τον καταλάβει και να τον κατευθύνει. Παράλληλα χρειάζεται να δείχνει ενδιαφέρον προς τους συμβουλευόμενους. Να είναι ειλικρινής, χωρίς όμως να κρίνει. Να μπορεί τέλος να διαπραγματεύεται τις απόψεις που τίθενται επί τάπητος στην ομάδα. Σημαντικό επίσης είναι να εμπνέει εμπιστοσύνη και να συζητά εναλλακτικές των προβλημάτων. Χωρίς όμως να δίνει μια απόλυτη κατεύθυνση και χωρίς να κάνει χρήση αντιμεταβίβασης.
Στις Σχολές Γονέων κάθε συνεδρία είναι διαφορετική. Θίγονται πολλά και διαφορετικά θέματα. Οι γονείς αποφασίζουν σύμφωνα με το τι τους απασχολεί. Η θεματολογία συνεπώς μπορεί να ποικίλλει. Επιλέγεται ανάλογα με τις ανάγκες που έχουν οι γονείς. Βασικό συστατικό των ομάδων είναι η συζήτηση μεταξύ των μελών. Επιπλέον, η βιωματική προσέγγιση των ζητημάτων. Αυτό ενισχύεται μέσα από βιωματικές ασκήσεις. Οι στόχοι του προγράμματος αφορούν σε τρία επίπεδα. Το γνωστικό, των ικανοτήτων και των στάσεων. Οι συναντήσεις ακολουθούν μια συγκεκριμένη δομή για να διευκολύνεται η ομάδα και να λειτουργεί αρμονικά.
Ο ρόλος του γονέα είναι αναμφισβήτητα ο πιο δύσκολος ρόλος. Η διαδικασία της συμβουλευτικής προσπαθεί να τον διευκολύνει χρησιμοποιώντας διάφορα θεωρητικά μοντέλα. Η χρήση των μοντέλων είναι αρκετά βοηθητική. Δίνει μια κατεύθυνση τόσο στον σύμβουλο όσο και στα μέλη της ομάδας. Κάθε μοντέλο ακολουθεί μια διαφορετική γραμμή σκέψης. Έτσι ο σύμβουλος μπορεί να αναπτύξει ένα θέμα σύμφωνα με τις αρχές ενός μοντέλου. Αμφότεροι, σύμβουλος και συμβουλευόμενοι ευθυγραμμίζονται από κοινού σε έναν τρόπο σκέψης, σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Ποιος είναι ο ρόλος των σχολών γονέων;
Ποιο είναι το βασικό εργαλείο των ψυχολόγων στις Σχολές Γονέων;
Να γράψετε από ένα συνώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: ξεκίνησαν, δύσκολος, αρμονικά, ζητημάτων.
Να γράψετε από ένα αντώνυμο στις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: συγκεκριμένο, ξεκίνησαν, να δημιουργούνται, διαφορετική, εμπιστοσύνη, διευκολύνεται.
Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: σκέψης, βοηθητική, χρήση, πλαίσιο, απόψεις, προβλημάτων, θεραπευτικό, ομάδας, στόχοι, αυτογνωσία.
Φανταστείτε ότι είστε γονιός. Τι προβλήματα θα θίγατε σε μια σχολή γονέων που μπορεί να παρακολουθείτε; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο 15-20 σειρών.

ΣΤΩΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ
ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ - ΑΘΗΝΑ ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ

Α/ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Ποια αρετή μου έδωσε η φύση για να αντιμετωπίσω αυτήν την κατάσταση;», διερωτάται ο Μάρκος Αυρήλιος, ο τελευταίος από τους πέντε μεγάλους κυβερνήτες της Ρώμης και φαντάζει πιο επίκαιρος από ποτέ. Ο στωικισμός, μια φιλοσοφική σχολή της αρχαιότητας, υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος πρέπει να αντιμετωπίζει τις δυσκολίες με υπομονή, επιμονή και θάρρος. Ο άνθρωπος πρέπει να στρέφεται προς τον εαυτό του, να διερευνά τις ανάγκες του και να μάθει ποιος είναι, να αποκτήσει αυτογνωσία. Μόνο έτσι θα καταφέρει να καταπολεμήσει την οποιαδήποτε δυσκολία και δυσχέρεια, αλλά και τον φόβο που προκαλείται. Έτσι, ο στωικισμός λαμβάνει τις διαστάσεις ενός απόλυτου εγχειριδίου στους χαλεπούς (= δύσκολους) καιρούς της πανδημίας. «Πώς αντιμετωπίζουν άλλοι άνθρωποι παρόμοιες προκλήσεις;» αναρωτιέται ο άνθρωπος του 21ου αιώνα στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ, σε κάθε γωνιά του γνωστού κόσμου.
Η ξέφρενη κούρσα του «λοιμού των Αντωνίνων», της λεγόμενης «Πανούκλας του Γαληνού» σκόρπισε τον θάνατο σε σχεδόν 5 εκατομμύρια ανθρώπους, πιθανότατα συμπεριλαμβανομένου του βασιλιά φιλοσόφου Μάρκου Αυρηλίου. Ένα ράγισμα στην ευρωπαϊκή ιστορία, η «πανώλη των Αντωνίνων» που προκλήθηκε ενδεχομένως από ένα στέλεχος του ιού της ευλογιάς με αφετηρία την Κίνα εξαπλώθηκε προς τη δύση.
Το θανατηφόρο ξέσπασμα μιας καταστροφικής πανδημίας για τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία με ολέθρια οικονομικά, κοινωνικά και στρατιωτικά αποτελέσματα ερέθισε τη φιλοσοφική πένα του Μάρκου Αυρήλιου. Σε έναν ηθικά έκπτωτο κόσμο με χρεωκοπημένες αξίες, ο Μάρκος Αυρήλιος γράφει το έργο του, Εις Εαυτόν, μια προσωπική εξομολόγησή του. Έτσι, εισήγαγε τη φιλοσοφική αρχή του στωικισμού.
Η πρόσκληση (ή πρόκληση) του Μάρκου Αυρήλιου για μια ενδοσκόπηση και εσωτερική απόσυρση του ανθρώπου είναι τα μοναδικά όπλα σε περιόδους εγκλεισμού. Ο άνθρωπος πρέπει να στραφεί εσωτερικά, να διερευνήσει τον εαυτό του, απαλλαγμένος από υλικές αποδράσεις, καθώς έτσι ξεφορτώνεται τα ψυχολογικά βαρίδια της καθημερινότητας. Αποκτά παράλληλα τη δυνατότητα να ψυχαναλύσει τον εαυτό του. Έτσι, κερδίζει την εσωτερική του ελευθερία.
«Ο φόβος μας κάνει περισσότερο κακό από τα πράγματα για τα οποία φοβόμαστε». Μια χαρακτηριστική φράση του στωικισμού συνεισφέρει στην αποσυναρμολόγηση των ανθυγιεινών αισθημάτων ή άλλων παθών και σκέψεων που κατακλύζουν την καθημερινότητάς μας, σκοτώνοντας τις ψυχολογικές άμυνές μας. Ο ιός ενδέχεται να βλάψει το σώμα μας, ενώ η καταλυτική επίδραση του φόβου «πληγώνει» την καρδιά της ύπαρξή μας, κατατρώγοντας την ψυχή μας.
Ακόμη και εάν επιβιώσεις από τον ιό, η ανησυχία γι’ αυτόν ισοπεδώνει τους αμυντικούς μηχανισμούς σου και κυριεύει την ψυχή σου από φόβο και άγχος. Πρέπει λοιπόν, να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας (ειδικά τα αρνητικά, όπως ο φόβος, το άγχος και η ανησυχία), ώστε να είμαστε πνευματικά και ψυχικά ισορροπημένοι και υγιείς.
«Ο στωικισμός σάς εκπαιδεύει να αντιμετωπίζετε ό,τι συμβαίνει χρησιμοποιώντας τις αρετές που έχετε καλλιεργήσει εδώ και πολλά χρόνια. Εκπαιδεύεστε για να μην εκπλαγείτε, να είστε έτοιμοι», επισημαίνει ο William Stephens, καθηγητής φιλοσοφίας στο Κολλέγιο Τεχνών και Επιστημών. «Αυτό που κουράζει τους ανθρώπους τώρα είναι, ξεχνάμε ότι έχουμε μια μακρά ιστορία μάχης επιδημιών. Οι ασθένειες δεν είναι νέες. Θα περάσουμε από το COVID-19. Με τον Στωικισμό, μπορούμε να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε πώς θα χειριστούμε τον εαυτό μας τόσο τώρα όσο και στον δρόμο μπροστά μας.
Επομένως, το εγχειρίδιο στωικισμού Τα εις Εαυτόν του Μάρκου Αυρήλιου είναι ένα πολύ σημαντικό βοήθημα για τον σύγχρονο άνθρωπο, ώστε να μπορέσει να διερευνήσει τον εαυτό του, να καλλιεργήσει τις αρετές της επιμονής, της υπομονής και της αλληλεγγύης κι έτσι, θα καταφέρει να περάσει τις δυσκολίες κι αυτής της πανδημίας.

Β/ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
1. Τι είναι το φιλοσοφικό ρεύμα του στωικισμού; Να το αναλύσετε βάσει του κειμένου, αλλά με δικά σας λόγια.
2. Ποιος Ρωμαίος αυτοκράτορας έγραψε ένα βιβλία σχετικά με τον στωικισμό; Πώς ονομάζεται το έργο του; Τι ήθελε να διδάξει στο ρωμαϊκό αναγνωστικό κοινό της εποχής του;
3. Να δώσετε έναν άλλον τίτλο στο κείμενό σας.
4. Να γράψετε ένα συνώνυμο από τις ακόλουθες λέξεις: δυσχέρεια, αλληλεγγύης, ασθένειες, να αρχίσουμε, σύγχρονο, άγχος, σκοτώνοντας, κουράζει.
5. Να γράψετε από ένα αντώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: δυσκολίες, άγχος, ανησυχία, ισορροπημένοι, υγιείς, εσωτερικά, υλικές, υπομονής, νέες, ασθένειες, να αρχίσουμε, κουράζει.
6. Να γράψετε από μία πρόταση με τις ακόλουθες λέξεις: φύση, καταπολεμήσει, αλληλεγγύης, πανδημίας, καλλιεργήσει, αρετές, διερευνήσει, κουράζει, πληγώνει, υπομονής.
7. Να αναφέρεται τρία παραδείγματα μεταφορικών φράσεων μέσα από το κείμενο.

Γ/ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ
Με ποιους τρόπους μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που μας προκαλούν οι συνθήκες της πανδημίας και του αναγκαστικού εγκλεισμού μας; Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε μία παράγραφο (20-30 σειρών).