Πώς να αναλύσω ένα άγνωστο κείμενο στα Αρχαία Ελληνικά; Καθηγήτρια: Αθηνά Μαλαπάνη, Φιλόλογος Πανεπιστημίου Αθηνών

Πώς να αναλύσω ένα άγνωστο κείμενο στα Αρχαία Ελληνικά;

Θεωρία Συντακτικού στα Αρχαία Ελληνικά

Καθηγήτρια: Αθηνά Μαλαπάνη, Φιλόλογος Πανεπιστημίου Αθηνών

• Για να αναλύσω ένα άγνωστο κείμενο, διαβάζω πρώτα όλο το κείμενο και προσπαθώ να αντιληφθώ το κεντρικό νόημά του.
• Έπειτα, διαβάζω και αναλύω κάθε περίοδο/ημιπερίοδο ξεχωριστά ως εξής:
• Αρχικά, βρίσκω ρήματα και τα σημειώνω. Συνήθως, όσα ρήματα έχω, θα έχω και περίπου τόσες αντίστοιχα προτάσεις.

Προσοχή! Στα αρχαία, οι συμπερασματικές με το ὤστε και οι χρονικές με το πρὶν κάποιες φορές είναι απαρεμφατικές (στη θέση του ρήματος έχουν απαρέμφατο).

Επίσης, κάποιες φορές πρέπει να εννοήσω κάποια ρήματα για να μου βγει η σύνταξη.

• Εντοπίζω συνδέσμους που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις ή αναφορικές ή ερωτηματικές αντωνυμίες ή αναφορικά ή ερωτηματικά επιρρήματα.
• Στη συνέχεια, χωρίζω τις προτάσεις σε κύριες και δευτερεύουσες και κάνω αναγνώριση των δευτερευουσών προτάσεων. Πρέπει να έχω τουλάχιστον μία κύρια πρόταση! Συνήθως τα κόμματα με βοηθάνε στον διαχωρισμό κύριων και δευτερευουσών προτάσεων.
• Κάνω συντακτική ανάλυση σε κάθε πρόταση ξεχωριστά. Ταυτόχρονα βγάζω και τη μετάφραση στο μυαλό μου ή στο γραπτό μου.
• Έχω ήδη βρει τα ρήματα. Ρωτάω ποιος; για να βρω το υποκείμενο του ρήματος ~ ονομαστική.
• Ρωτάω τι; για να βρω το αντικείμενο του ρήματος ~ πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική, αιτιατική).
• Συνδετικά ρήματα: εἰμί, γίγνομαι, ὑπάρχω, ἔφυν, πέφυκα, ὀνομάζομαι, λέγομαι, καλοῦμαι, χειροτονοῦμαι… ~ παίρνουν κατηγορούμενο, όχι αντικείμενο.
• Τέλος, χαρακτηρίζω οποιονδήποτε άλλον προσδιορισμό απαντά στην πρότασή μου (επιρρηματικός ή ονοματικός, ομοιόπτωτος ή ετερόπτωτος).
• Στην πρόταση, μπορεί να υπάρχει απαρέμφατο. Τα απαρέμφατα όταν μεταφράζονται με το «να» ονομάζονται τελικά, ενώ όταν μεταφράζονται με το «ότι» ονομάζονται ειδικά. Λειτουργούν ως αντικείμενα του ρήματος.
• Εάν έχω απρόσωπο ρήμα ή απρόσωπη έκφραση (δεῖ, χρή, πρέπει/ καλῶς ἔχει, κακῶς ἔχει, καλὸν ἐστι, κακὸν ἐστι, ἀγαθὸν ἐστι κτλ.), το απαρέμφατο λειτουργεί ως υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος ή της απρόσωπης έκφρασης.
• Υποκείμενο απαρεμφάτου:

α/ Το υποκείμενο του ρήματος και του απαρεμφάτου είναι το ίδιο (ταυτοπροσωπία).

Βούλεται: Ρ ἀποθνήσκειν: τελικό απαρφ. αντικ.ρ.  (Οὖτος: ΥΡ, Υποκ. απαρφ.)

β/ Το υποκείμενο του ρήματος και το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπορεί να είναι διαφορετικές λέξεις. Τότε έχουμε ετεροπροσωπία και το υποκείμενο του απαρεμφάτου μπαίνει σε αιτιατική.

Βούλεται: Ρ (Οὖτος:ΥΡ) ὑμᾶς: υποκ. απαρφ. (ετεροπροσωπία) ἀποθνήσκειν: τελικό απαρφ. αντικ.ρ.

• Υποκείμενο μετοχής: Πρέπει να συμφωνεί με τη μετοχή σε γένος, αριθμό και πτώση.

α/ Συνημμένη μετοχή: Το υποκείμενο της έχει και άλλον συντακτικό ρόλο μέσα στην πρόταση.

β/ Απόλυτη μετοχή: Το υποκείμενό της είναι μόνο δικό της, χωρίς κανέναν άλλον συντακτικό ρόλο στην πρόταση. Στα αρχαία, είναι συνήθως σε γενική και σε αφαιρετική στα λατινικά.