Πλάτωνος, Πολιτεία: Συνολικό Διαγώνισμα, Καθηγήτρια: Αθηνά Ν. Μαλαπάνη

Πλάτωνος, Πολιτεία: Συνολικό Διαγώνισμα

Καθηγήτρια: Αθηνά Ν. Μαλαπάνη, Φιλόλογος

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ' ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν.

Ὁρῶ, ἔφη.

Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας των παραφερόντων.

Ἄτοπον, ἔφη, λέγεις εἰκόνα καὶ δεσμώτας ἀτόπους.

Ὁμοίους ἡμῖν, ἦν δ' ἐγώ.

Ερώτηση 1: Ποιο σχήμα λόγου χρησιμοποιείται σε αυτό το χωρίο της πλατωνικής Πολιτείας; Να το εξηγήσετε και να κάνετε τους αποσυμβολισμούς που πρέπει ώστε να ερμηνευτεί πλήρως και ορθά. (10 μονάδες)

ΚΕΙΜΕΝΟ 2

Τί δέ; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ' ἐγώ, καὶ ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τοὺς ἀπαιδεύτους καὶ ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν ποτε πόλιν ἐπιτροπεῦσαι, μήτε τοὺς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διὰ τέλους, τοὺς μὲν ὅτι σκοπὸν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἃ ἂν πράττωσιν ἰδίᾳ τε καὶ δημοσίᾳ, τοὺς δὲ ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι;

Ἀληθῆ, ἔφη.

Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ' ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται.

Τὸ ποῖον δή;

Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ' ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ' ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ' ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότερα εἴτε σπουδαιότεραι.

Ερώτηση 2: Ποιο πρέπει να είναι το έργο των απελευθερωμένων δεσμωτών; Γιατί πολλοί άνθρωποι αρνούνται να αναλάβουν πολιτικές θέσεις ή ηγετικές θέσεις παρόλο που έχουν τη μόρφωση και τα προσόντα να τα φέρουν εις πέρας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με παραπομπές από το δοθέν χωρίο. (10 μονάδες)

ΚΕΙΜΕΝΟ 3

Δεῖ δή, εἶπον, ἡμᾶς τοιόνδε νομίσαι περὶ αὐτῶν, εἰ ταῦτ’ ἀληθῆ· τὴν παιδείαν οὐχ οἵαν τινὲς ἐπαγγελλόμενοί φασιν εἶναι τοιαύτην καὶ εἶναι. Φασὶ δέ που οὐκ ἐνούσης ἐν τῇ ψυχῇ ἐπιστήμης σφεῖς ἐντιθέναι, οἷον τυφλοῖς ὀφθαλμοῖς ὄψιν ἐντιθέντες. Φασὶ γὰρ οὖν, ἔφη. Ὁ δέ γε νῦν λόγος, ἦν δ’ ἐγώ, σημαίνει ταύτην τὴν ἐνοῦσαν ἑκάστου δύναμιν ἐν τῇ ψυχῇ καὶ τὸ ὄργανον ᾧ καταμανθάνει ἕκαστος, οἷον εἰ ὄμμα μὴ δυνατὸν ἦν ἄλλως ἢ σὺν ὅλῳ τῷ σώματι στρέφειν πρὸς τὸ φανὸν ἐκ τοῦ σκοτώδους, οὕτω σὺν ὅλῃ τῇ ψυχῇ ἐκ τοῦ γιγνομένου περιακτέον εἶναι, ἕως ἂν εἰς τὸ ὂν καὶ τοῦ ὄντος τὸ φανότατον δυνατὴ γένηται ἀνασχέσθαι θεωμένη· τοῦτο δ’ εἶναί φαμεν τἀγαθόν. Ἦ γάρ; Ναί. Τούτου τοίνυν, ἦν δ’ ἐγώ, αὐτοῦ τέχνη ἂν εἴη, τῆς περιαγωγῆς, τίνα τρόπον ὡς ῥᾷστά τε καὶ ἀνυσιμώτατα μεταστραφήσεται, οὐ τοῦ ἐμποιῆσαι αὐτῷ τὸ ὁρᾶν, ἀλλ’ ὡς ἔχοντι μὲν αὐτό, οὐκ ὀρθῶς δὲ τετραμμένῳ οὐδὲ βλέποντι οἷ ἔδει, τοῦτο διαμηχανήσασθαι. Ἔοικεν γάρ, ἔφη. Αἱ μὲν τοίνυν ἄλλαι ἀρεταὶ καλούμεναι ψυχῆς κινδυνεύουσιν ἐγγύς τι εἶναι τῶν τοῦ σώματος—τῷ ὄντι γὰρ οὐκ ἐνοῦσαι πρότερον ὕστερον ἐμποιεῖσθαι ἔθεσι καὶ ἀσκήσεσιν—ἡ δὲ τοῦ φρονῆσαι παντὸς μᾶλλον θειοτέρου τινὸς τυγχάνει, ὡς ἔοικεν, οὖσα, ὃ τὴν μὲν δύναμιν οὐδέποτε ἀπόλλυσιν, ὑπὸ δὲ τῆς περιαγωγῆς χρήσιμόν τε καὶ ὠφέλιμον καὶ ἄχρηστον αὖ καὶ βλαβερὸν γίγνεται.

Ερώτηση 4: Πώς αντιμετωπίζει ο Πλάτων την εκπαιδευτική διαδικασία; Πώς μπορεί να ασκηθεί και για ποιον λόγο; Να αναφέρεται δύο μεθόδους που χρησιμοποιούσε ο ίδιος για να διδάξει με τον δικό του τρόπο τους μαθητές του. (20 μονάδες)

Ερώτηση 5: Τι θα κατακτήσει ο άνθρωπος με την παιδεία; Με ποιους όρους αποδίδει την κατάκτηση της γνώσης και των Ιδεών ο Πλάτων μέσω του Σωκράτη στην Πολιτείαν του; Να τους αναλύσετε (2 όροι). (20 μονάδες)

Ερώτηση 6: Να αναλύσετε τον όρο περιαγωγή. Τι ακριβώς σημαίνει και πώς συντελεί στην πνευματική εξέλιξη του ατόμου βάσει του χωρίου της Πολιτείας; (10 μονάδες)

Ερώτηση 7: Πώς αποκτώνται οι διανοητικές αρετές σύμφωνα με τον Σωκράτη στο παρόν χωρίο και ποια η διαφορά τους από την απόκτηση των ηθικών αρετών; (20 μονάδες)

Ερώτηση 8 (Εισαγωγή): Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ) (10 μονάδες):

1. Πληροφορίες για τον Πλάτωνα λαμβάνουμε από την 7^η Επιστολή του.
2. Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει φιλόσοφος-βασιλέας στην πλατωνική πολιτεία.
3. Η διαίρεση της Πολιτείας σε 10 βιβλία έγινε από τον Πλάτωνα.
4. Το θέμα του διαλόγου της Πολιτείας είναι το ιδανικό πολίτευμα.
5. Η ιδανική πολιτεία πρέπει να έχει σοφία και ανδρεία.
6. Πολιτεία σημαίνει η πόλις, δηλαδή η πόλη-κράτος στην αρχαιότητα.
7. Στην ιδανική πολιτεία του Πλάτωνα, υπάρχουν τρεις κοινωνικές τάξεις, οι δημιουργοί, οι φύλακες-επίκουροι και οι φιλόσοφοι-βασιλείς.
8. Ο Πλάτων πιστεύει ότι στη δικαιοσύνη, πρέπει ο κάθε άνθρωπος-μέλος της πόλεως να κάνει αυτά που πρέπει και να μην πολυπραγμονεί ανάλογα με τις δυνατότητές τους.
9. Αλληγορία είναι ένα εκφραστικό μέσο, κατά το οποίο ο συγγραφέας δηλώνει ξεκάθαρα όλα όσα θέλει να μεταφέρει στο κοινό του.
10. Η αγωγή των φυλάκων αποτελείται από 2 κύκλους.