ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ, ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ 2025, ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ

ΤΕΤΑΡΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2025

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΑΘΗΝΑ Ν. ΜΑΛΑΠΑΝΗ, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση των αποσπασμάτων: «Accipe nunc … quid Nasīca responderit?» και «Sapientem nec paupertas … fieri optimum posset».

Accipe nunc quid postea Nasīca fecerit. Paucis post diēbus cum Ennius ad Nasīcam venisset et eum a ianuā quaereret, exclamāvit Nasīca se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignātus quod Nasīca tam aperte mentiebātur: «Quid?» inquit «Ego non cognosco vocem tuam?» Visne scīre quid Nasīca responderit?

Μάθε τώρα τι έκανε έπειτα ο Νασικάς. Μετά από λίγες ημέρες, όταν ο Εννίας πήγε στον Νασικά και τον ζητούσε από την πόρτα, φώναξε ότι ο Νασικάς δεν ήταν μέσα στο σπίτι, παρόλο που ήταν μέσα στο σπίτι. Τότε ο Εννίας οργισμένος επειδή ο Νασικάς τού έλεγε ψέματα τόσο απροκάλυπτα: «Τι;» είπε. «Εγώ δεν αναγνωρίζω τη φωνή σου;» Θέλεις να μάθεις τι απάντησε ο Νασικάς;

Sapientem nec paupertas nec dolor prohibet, nec eae res, quae imperītos avertunt et praecipites agunt. Tu illum premi putas malis? Utitur! Non ex ebore tantum Phidias sciēbat facere simulacra; ex aere quoque faciēbat. Si marmor illi obtulisses, si viliōrem materiam, fecisset tale, quale ex illā fieri optimum posset.

Τον σοφό ούτε η φτώχεια ούτε ο πόνος εμποδίζουν, ούτε αυτά τα πράγματα, τα οποία ανατρέπουν τους άπειρους και τους γκρεμοτσακίζουν. Εσύ νομίζεις ότι αυτός καταβάλλεται από τα δεινά; Χρησιμοποιεί (τα δεινά)! Ο Φειδίας δεν ήξερε να φτιάχνει αγάλματα μόνο από ελεφαντόδοντο. Έφτιαχνε (αγάλματα) και από μπρούντζο. Εάν έφερνες σε εκείνον μάρμαρο, εάν (του έφερνες) κάποιο πιο ευτελές υλικό, θα έφτιαχνε ένα τέτοιο (άγαλμα) όσο καλύτερο μπορούσε να γίνει από αυτό το υλικό.

Β1. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις με βάση το περιεχόμενό τους ως Σωστές (Σ) ή Λανθασμένες (Λ):

1. Ένα από τα χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας είναι η ανάμειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων. Σωστό (Σ)
2. Ο Ιούλιος Καίσαρ εγκαινιάζει στη Ρώμη την ιστορική βιογραφία. Λάθος (Λ)
3. Η Αινειάδα του Βεργιλίου αναγνωρίστηκε εξαρχής ως το εθνικό έπος των Ρωμαίων. Σωστό (Σ)
4. Στον Οράτιο ανατέθηκε από τον Αύγουστο η σύνθεση του Ύμνου της Εκατονταετίας (Carmen saeculare). Σωστό (Σ)
5. Ο πιο πνευματώδης και ελευθερόστομος από τους Ρωμαίους ελεγειακούς ποιητές ήταν ο Τίβουλλος. Λάθος (Λ)

Β2.

1.δ

2.α

3.β

4.ε

5.ζ

Γ1. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις / συνεκφορές:

• diēbus : τη δοτική πτώση στον άλλο αριθμό ~ diei
• aperte : τους άλλους δύο βαθμούς του επιρρήματος ~ apertius, apertissime
• vocem tuam : τη γενική πτώση στον άλλο αριθμό ~ vocum tuarum
• impudens : την αφαιρετική πτώση στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό ~ impudenti
• mihi ipsi : την ονομαστική πτώση στον ίδιο αριθμό ~ ego ipse
• ebore : την κλητική πτώση στον ίδιο αριθμό ~ ebur
• simulacra : την αιτιατική πτώση στον άλλο αριθμό ~ simulacrum
• viliōrem : τους άλλους δύο βαθμούς του επιθέτου στο ίδιο γένος, στον ίδιο αριθμό και στην ίδια πτώση ~ vilem (θετικός βαθμός), vilissimam (υπερθετικός βαθμός)
• tale : την αιτιατική πτώση στο ίδιο γένος, στον άλλο αριθμό ~ talia
• optimum : τον συγκριτικό βαθμό του επιρρήματος ~ melius
• Eōdem : τη γενική πτώση στο ίδιο γένος, στον άλλο αριθμό ~ eorundem

Γ2.α. Να εντοπίσετε και να γράψετε τους τρεις (3) τύπους αποθετικών ρημάτων που υπάρχουν στα δύο αποσπάσματα (μονάδες 3). Στη συνέχεια, να γράψετε τις μετοχές ενεστώτα στην ονομαστική ενικού, στο θηλυκό γένος (μονάδες 3).

• Indignatus: indignans, indignantis
• Mentiebātur: mentiens, mentientis
• Utitur: utens, utentis

Γ2.β. Nα γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

• Accipe : την αφαιρετική στο σουπίνο ~ acceptu
• fecerit : το β ΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ενεστώτα, στην ίδια φωνή ~ fac
• venisset : τη δοτική του γερουνδίου ~ veniendo
• exclamāvit : το α ΄ πληθυντικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα, στην ίδια φωνή ~ exclamemus
• credis : τη μετοχή του παρακειμένου στην ονομαστική ενικού, στο ουδέτερο γένος ~ creditum
• agunt : το β΄ ενικό πρόσωπο της οριστικής του ενεστώτα στην ενεργητική περιφραστική συζυγία, στο αρσενικό γένος ~ acturus es
• putas : το απαρέμφατο του ενεστώτα στην παθητική φωνή ~ putari
• sciēbat : το απαρέμφατο του παρακειμένου στην ίδια φωνή ~ scivisse/ sciisse
• posset : το γ ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα ~ possit

Δ1.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους:

diēbus: είναι …ετερόπτωτος προσδιορισμός, αφαιρετική του μέτρου (πλάγια πτώση)… στο ……post ………

se: είναι …υποκείμενο………στο απαρέμφατο non esse και φαινόμενο λατινισμού…….

ancillae: είναι …έμμεσο αντικείμενο…… στο …ρήμα credidi…

malis: είναι …ετερόπτωτος προσδιορισμός, αφαιρετική του ποιητικού αιτίου……… στο ………premi………

ex aere: είναι …εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου ή μέσου………. στο ……ρήμα faciebat…….

Δ1.β. «Si marmor illi obtulisses, fecisset tale»: Να αναγνωρίσετε τον υποθετικό λόγο (εκφορά και είδος) (μονάδες 3) και να τον μετατρέψετε έτσι ώστε να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή για το παρόν-μέλλον (μονάδες 2).

Si (υποθετικός σύνδεσμος εισαγωγής λόγω του ότι η πρόταση είναι καταφατική) + Υποτακτική υπερσυντελίκου (υπόθεση) – Υποτακτική υπερσυντελίκου (απόδοση): Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το αντίθετο του πραγματικού για το παρελθόν.

Για να δηλώνει υπόθεση δυνατή ή πιθανή για το παρόν-μέλλον, πρέπει να εκφέρεται ως εξής: Si/ Nisi + Υποτακτική ενεστώτα (υπόθεση) – Υποτακτική ενεστώτα (απόδοση).

Si marmor illi obferras/ offeras, faciat tale.

Δ2.α. Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ:

1. «Accipe nunc quid postea Nasīca fecerit»: “Quid postea Nasica fecit?”
2. «Exclamāvit Nasīca se domi non esse»: “Ego domi non sum”.
3. «Visne scīre quid Nasīca responderit?»: “Quid Nasica respondit?”

Δ2.β. «Sapientem nec paupertas nec dolor prohibet, nec eae res, quae imperītos avertunt»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική.

Sapiens nec paupertate nec dolore prohibetur, nec eis rebus, quibus imperiti avertuntur.